నేర్చుకోవడం పిల్లల నైజం

‘ఈ పుస్తకం నాది అని ఓ పుస్తకాన్ని తీసుకుని మనసుకి హత్తుకున్న నాడు కమలకి పుస్తక ప్రపంచంలోకి ప్రవేశం దొరికింది. ఆ ప్రపంచంలో పౌరసత్వం లభించింది.'

చదవడానికి కావలసింది నమ్మకం

ఒకసారి నేను ఒకళ్లింటికి వెళ్లాను వాళ్ల బుల్లిపాపని చూద్దామని. ఆ పాపని చూసి కొన్నేళ్లయ్యింది. ఇప్పుడు ఐదేళ్లు ఉంటాయేమో. అల్లంత దూరంలో నేను కనిపించగానే నాకేసి ఓమారు ఎగాదిగా చూసింది. ‘పర్లేదు మంచివాడే!' అనుకుంది కాబోలు కాసేపు అయ్యాక దగ్గరికి వచ్చి నాతో స్నేహం చేసింది. 'నాకు చదవడం నేర్పిస్తావా?' అనడిగింది. తన ఉద్దేశం అర్థంకాక సరే అన్నాను. డా. స్యూస్ వ్రాసిన 'hop on pop' పుస్తకం తీసుకొచ్చి, నన్ను లాక్కెళ్లి, సోఫా మీద కూర్చోబెట్టి, నా ఒళ్లో కూర్చుని పుస్తకం తెరిచి మెల్లగా, బిగ్గరగా చదవడం ఆరంభించింది. నాతో కూర్చుని చదవాలంటే ముందు నాతో సాన్నిహిత్యం, స్నేహం అవసరం కాబోలు!

'Lives of children' (పిల్లల జీవితాలు) అన పుస్తకంలో జార్జ్ డెన్నిసన్, జోసే అనే అనాథ పిల్లవాడితో తన అనుభవాలని పేర్కొంటూ సరిగ్గా ఇదే అంటాడు. ఈ జోసే చదువు సంధ్యా లేకుండా విచ్చలవిడిగా వీధుల్లో తిరిగే కుర్రాడు. అలాంటి వాణ్ణి చదువుకోడానికి ఒప్పించడం ఎంతో కష్టం. ఆ పిల్లవాడితోతే డెన్నిసన్ ఏకాంతంగా ఓ గదిలో సమావేశమయ్యేవాడు. ఆ సమావేశాలు ఎంత లాభదాయకంగా ఉన్నాయో ఆ పుస్తకంలో ఇలా వర్ణిస్తున్నాడు డెన్నిసన్.

“చదువు విషయంలో మేం చేయబోయే కృషికి మా మధ్య అనుబంధమే పునాది. మొదటి నుండే జోసేకి నా మీద నమ్మకం కుదిరింది. చాలా మామూలు విషయంలా అనిపించినా ఆ నమ్మకం లేకుండా తన విషయంలో ఏమీ సాధ్యం కాదని అనిపించింది...”

ఆ నమ్మకానికి కారణం ఇదీ అని ఇదమిత్థంగా చెప్పలేకపోవచ్చు. కాని చదువు చెప్పేవాడి మీద అకారణంగా కలిగే నమ్మకమే ఆ పిల్లవాడి చదువుకి శ్రీకారం చుడుతుంది, పునాది అవుతుంది.

ఐదేళ్ల 'బాలమేధావి'కైనా, ఓనమాలు రాని పన్నెండేళ్ల వాడికానా ఓ కొత్త పుస్తకం చదవాలంటే ఏదో సాహస కృత్యం చేస్తున్నట్టే ఉంటుంది. ఓ అపరిచిత ప్రపంచంలోకి అడుగు పెడుతున్నట్టు ఉంటుంది. భయమేస్తుంది! చదువుతుంటే తప్పులు దొర్లుతాయి. నాలిక పిడచకట్టుకు పోతుంది. సరిగా చదవక పోతే అవతలి వాళ్లు ఏమనుకుంటారో! మాస్టారు తిడితే ఎంత అవమానం. సిగ్గుతో చచ్చిపోవాలి. ఇలాంటి మథనతో మొదలవుతుంది చదువు.

ఆ సాహసయాత్రలో బయలుదేరాలంటే కొంత ప్రోద్బలం కావాలి, ధైర్యం కావాలి, నమ్మకం కావాలి. అన్నిటికన్నా మించి తప్పులు వస్తే కొంపలు అంటుకుపోవన్న హామీ కావాలి, భద్రతా భావం కావాలి. కాని మామూలుగా క్లాస్ రూమ్ వాతావరణం ఇందుకు అనుకూలంగా ఉండదు. తప్పు మట్లాడితే తోటి విధార్థులు వెక్కిరిస్తారు, సరిదిద్దుతారు. తెలిసో తెలీకో టీచరు కూడా ఈ వ్యవహారానికి మద్దతు నిస్తుంటాడు. దాంతో విద్యార్థికి క్లాస్ రూమ్ ఓ నరకంలా తోస్తుంది.

కోపన్హాగెన్ నగరం దగ్గర 'నై లిల్ స్కోల్' (కొత్త బుల్లి బడి) అని బడి ఉంది. దీని గురించి నా 'Instead of school' ('బడికి బదులుగా...') అనే పుస్తకంలో కూడా చాలా చెప్పడం జరిగింది. ఇక్కడ చదవడానికి ప్రత్యేక విద్యాకార్యక్రమాలేవీ ఉండవు. పాఠ్యప్రణాళిక వంటిదేమీ ఉండదు. క్లాసులు ఉండవు. అధ్యయన బృందాలు ఉండవు. బోధన ఉండదు. పరీక్షలు ఉండవు. ఏమీ ఉండవు. పెద్దల్లాగే పిల్లలు కూడా వాళ్లకి ఏది కావలిస్తే అది, ఎప్పుడు కావలిస్తే అప్పుడు, ఎంత కావలిస్తే అంత, ఎవరి వద్ద కావలిస్తే వారి వద్ద కెళ్లి చదువుకుంటూ ఉంటారు. కాని అక్కడ పిల్లలందరికీ తెలిసిన విషయం (అది కూడా ప్రకటిస్తూ బోర్డులు ఉండవు, పిల్లలు వాళ్లంతకు వాళ్లే తెలుసుకుంటారు) ఏంటంటే, పిల్లలకి ఎప్పుడు బుద్ధి పుట్టినా వాళ్ల ప్రియతమ టీచరైన రాస్ముస్ హాన్సెన్ ని అడిగితే చదువు చెప్తాడు. ఈ రాస్ముస్ ఆజానుబాహువు. అతనిది కంచు గంటలా గంభీరమైన స్వరం. కాని మృదు భాషి. ఎన్నో ఏళ్లు స్కూలు ప్రిన్సిపాలుగా పనిచేశాడు. పిల్లలకి ఇతడంటే ప్రాణం.

ఓ పిల్లవాడికో, పాపకో ఉన్నట్లుండి చదువు మీద గాలి మళ్లింది అనుకుందాం. ఓ పుస్తకం పట్టుకుని ఆ పాప నేరుగా రాస్ముస్ దగ్గరికి వెళ్లి 'నాతో కలిసి చదువుతావా?' అని అడుగుతుంది. 'ఓయస్' అంటాడు రాస్ముస్. అలా మొదలవుతుంది వాళ్ల చదువు. ఇద్దరూ కలిసి రాస్ముస్ గదికి వెళ్లారు. టీచరు పక్కనే కూర్చుని చదువు మొదలెడుతుంది పాప. ఈ వ్యవహారంలో రాస్ముస్ పెద్దగా జోక్యం చేసుకుంటున్నట్టు కనిపించడు. మధ్య మధ్యలో మృదువుగా 'వెరీ గుడ్, వెరీ గుడ్' అంటుంటాడు. పాప బెదురుతోందని అనిపిస్తే తప్ప తప్పులు ఎత్తి చూపించడు. ఏదైనా పదం అడిగితే అది మాత్రం చెప్పి ఊరుకుంటాడు. ఈ తంతు ఓ ఇరవై నిముషాలు సాగుతుంది. పాప చదువుకోవడం ఆపేసి, పుస్తకం మూసేసి హాయిగా మరో పనిలో పడిపోతుంది.

పైన జరిగిన వ్యవహారాన్ని 'బోధన', 'శిక్షణ' వంటి మాటలతో వర్ణించడం కొంచెం కష్టమే. పిల్లలకి చదవడం నేర్పడంలో మంచి శిక్షణ పొందినవాడు రాస్ముస్. కాని తన ఎన్నో ఏళ్ల అనుభవంలో రాస్ముస్ చేసిన దేంటంటే తను నేర్చుకున శిక్షణా పద్ధతులన్నీ ఒక్కటొక్కటిగా వదిలి పెట్టడం. పిల్లలకి కాస్తంత మద్దతు, చేయూత నివ్వడానికి మించి మితిమీరిన ఉత్సాహంతో ఏం చేసినా అది అనుకున్న ఫలితాల నివ్వదన్న విషయం తన అనుభవంలో తెలుసుకున్నాడు రాస్ముస్.

ముప్పై గంటలు

పిల్లల్లో స్వతహాగా చదవాలని బుద్ధి పుట్టాలంటే ఈ 'సహాయం' ఎంత కాలం అందివ్వాలని అడిగాను రాస్ముస్ ని. ఒక శాస్త్రవేత్తలా రాస్ముస్ తన ప్రయోగాల ఫలితాలని పదిలంగా నమోదు చేసుకుని, క్రోడీకరించుకున్నాడు. మొత్తం 30 గంటలకు పైగా ఏ పిల్లవాడూ తన వద్ద చదవ లేదని రాస్ముస్ చెప్పాడు. సారెకు సగటున 20 నిమిషాలు చొప్పున ఈ పఠనం కొద్ది నెలల పాటు సాగింది. కొందరు పిల్లలు అంతకన్నా తక్కువ సమయమే చదివారు. కొందరు అసలు ఎపుడూ చదవనేలేదు. 'నై లిల్ స్కోల్' లో చదివిన పిల్లలు ఇంచుమించు అందరూ జిమ్నేషియమ్ (హైస్కూలు)కి వెళ్లారు. ఇక్కడ చదువు చాలా కఠినంగా ఉంటుంది. ఇక్కడ కూడా 'నై లిల్ స్కోల్ పిల్లలు చాలా రాణించారు. అంటే ఎలా చదివినా, ఎంత చదివినా, ఎంత కాలం చదివినా స్వతహాగా ముందుకొచ్చి చదివారు కనుక వాళ్లందరూ మంచి చదువరులే అయ్యారు.

ముప్పై గంటల చదువు... ఈ ముప్పై అన్న సంఖ్య నాకు మరో చోట కూడా ఎదురయ్యింది. ఓసారి ఒహ యోలో క్లీవ్ లాండ్ నగరంలో ఓ వయోజన విద్యా కార్యక్రమానికి సలహాదారుగా వెళ్లాను. విద్యార్థుల వయసు 30కి, 50కి మధ్య ఉంటుంది. చాల పేదవారు. వారిలో సగం మంది నీగ్రో జాతి వారు. చాలా మంది అపలేషియా పర్వత ప్రాంతం నుండో, దక్షిణ అమెరికా నుండో క్లీవ్ లాండ్ కి వలస వచ్చిన వారు. మొత్తం మూడు వారాల పాటు మూడు దఫాలుగా క్లాసులు జరిగాయి. మొదటి దఫాలో ప్రతీ రాత్రి రెండు గంటలు, వారానికి ఐదు రోజులు చొప్పున అంటే మూడు వారాలుగా ముప్పై గంటల పాటు క్లాసులు జరిగాయి.

పాఠాలకి 'కాలేబ్ గాటిన్యో' వ్రాసిన 'Words in colors’ (రంగుల్లో పదాలు) అనే పుస్తకంలో చెప్పబడిన ఓ అభ్యుదయ పద్ధతిని (కొంచెం అతితెలివి పద్ధతి అని ఇప్పుడు అనిపిస్తోంది) వాడడం జరిగింది. సరిగ్గా వినియోగిస్తే ఈ పద్ధతి సత్ఫలితాలనే ఇస్తుంది. కాని ఇందులో టీచర్ల పాత్ర ఎక్కువగా ఉంటుంది. టీచరు గట్టివాడు కాకపోతే ప్రయోగం నీరుగారిపోతుంది. అసలు ఆ టీచర్లకి కూడా కార్యక్రమానికి కొంచెం ముందే హడావుడిగా తర్ఫీదు నివ్వడం జరిగింది. ఆ కార్యక్రమాల్లో టీచర్ల పనితీరు గమనించాను. చాలా మంది టీచర్లు ఈ పద్దతిని నిపుణంగానే వాడారు అనిపించింది. ఒకరిద్దరు చాలా బాగా వాడారు. కొందరు విఫలులయ్యారు. అలాగే విద్యార్థుల్లో, క్లాసుల్లో కూడా వైవిధ్యం కనిపించింది. కొన్ని క్లాసుల్లో మంచి ఉత్సాహం కనిపించింది. విద్యార్థుల్లో కూడా పట్టుదల ఉత్సాహం గల వాళ్లు చాలా మంది ఉన్నారు.

ఇక్కడ నేర్చుకున్నది ఆ విద్యార్థులకి తరువాత ఎంతవరకు ఉపయోగపడింది అన్న విషయం మీద ఏవైనా అనుసంధాన అధ్యయనాలు జరిగేయో లేదో నాకు తెలీదు. ఏదైతేనేం ఈ ముప్పై గంటల పఠనాభ్యాసంతో ఆ విద్యార్థులు తమకు కావలిసినంత నైపుణ్యాన్ని, తమకి కావలసినంత మేరకు సంపాదించారని ఈ కార్యక్రమాన్ని గమనించాక నాకు గట్టి అభిప్రాయం ఏర్పడింది.

ఆ రోజుల్లోనే పాలో ఫ్లయర్ అని ఓ బ్రెజీలియన్ విద్యావేత్త గురించి విన్నాను. ఇతడు సంఘసంస్కర్త కూడా. ఇతడు బ్రెజిల్లో నిరు పేద ప్రాంతాల్లోని పల్లెటూళ్లలో రైతులకి చదవడం, వ్రాయడం నేర్పించేవాడు. ఆ తరువాత ఆ దేశపు మిలిటరీ ప్రభుత్వం అతగాణ్ణి దేశం నుండి తరిమిసింది. అది వేరే విషయం. ఈయన బోధించిన విద్యావిధానం ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది. కొంచెం ఇలాంటి విధానమే సిల్వియా ఏష్టన్ తన "బ్రహ్మచారిణి”, “ఉపాధ్యాయిని” అన్న పుస్తకాల్లో వర్ణించింది. అయితే పాలో రూపొందించిన విధానం సిల్వియా చెప్పిన దానికి మరింత అభ్యుదయ (రాజకీయంగా విప్లవాత్మకమైనది కూడా) రూపం అనుకోవచ్చు. రైతులకి రాజకీయ పరిస్థితుల గురించి, వాటికి, వాటి కారణంగా తాము ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలకి మధ్య సంబంధాన్ని గురించి చెప్పేవాడు. మరి మిలిటరీకి నచ్చనిది సరిగ్గా ఇదే! తన సంభాషణల్లో తరచు దొర్లే పదాలని చదవడం, వ్రాయడం నేర్పించేవాడు. ఆ పేద రైతులు తమంతకి తాము చదువుకుంటూ పోవడానికి కేవలం 30 గంటల తర్పీదు చాలని ఇతడు కూడా గమనించాడు.

ముప్పై గంటలు. అంటే స్కూల్లో ఒక వారం. చదవడం అనే ప్రక్రియ యొక్క పరిమాణం.

అక్షరాల ఆవిష్కరణ

పిల్లల ప్రపంచం, ముఖ్యంగా అంకెల, అక్షరాల ప్రపంచం ఎంత చిత్రవిచిత్రంగా ఉంటుందో ఒక పిల్లవాడి దగ్గర్నుండే నేర్చుకున్నాను. ఆ పిల్లవాడి పేరు క్రిస్. ఐదేళ్లవాడు. మహా చురుగ్గా ఉంటాడు. రోజూ వాళ్లమ్మ మేరీతో నా ఆఫీసుకి వచ్చేవాడు.

క్రిస్ తండ్రి లారీ డ్రైవరు. టోవింగ్ లారీ నడిపిస్తాడు. అందు చేత క్రిస్ ఆడుకునే బొమ్మల్లో కూడా కార్లు, బస్సులు, లారీలు - ఇవే ఉంటాయి. ఆ బొమ్మల్లో పాటు కొన్ని పట్టాల్లాంటి కమ్మీలు కూడా ఉంటాయి. ఆ పట్టాల్ని రకరకాలుగా కలిపి హై వేలు, ఓవర్ బ్రిడ్జిలు, జంక్షన్లు వంటివన్నీ నిర్మిస్తాడు. గంటల తరబడి ఈ బస్సాటలు ఆడుతూ కూర్చుంటాడు. ఆ కార్లు, లారీలు ఆ పట్టాల వెంట నడిపిస్తుంటాడు. మధ్య మధ్యలో సైరన్ కూతతో ఓ పోలీస్ కారు వస్తుంటుంది. ఈ తంతంతా జరుగుతుంటే దానితో బాటూ ఏదో కథ అల్లి వ్యాఖ్యానంలా చెబుతుంటాడు. ఇలా అన్నీ మర్చిపోయి హాయిగా ఆడుకుంటుంటాడు. అయితే గత కొద్ది నెలల్లో క్రిస్ ఆటల్లో ఓ మార్పు వచ్చింది. పట్టాలని కొన్ని రకాలుగా పేర్చితే అవి అక్షరాలని పోలి ఉంటాయని క్రిస్ గమనించాడు. తను కనుక్కున్న ఈ కొత్త విషయం ఒకటి రెండు సార్లు నాకు తెచ్చి చూబించాడు కూడా. అప్పుడప్పుడు ఆ అక్షరం ఏంటి అని అడిగి కనుక్కునే వాడు. కాని అప్పుడప్పుడే. మామూలుగా అయితే తన ధ్యాసంతా రోడ్డు, లారీలు, సైరన్ కూతలు - వీటి మీదే.

ఇవాళ తను ఆడుకుంటుంటే నేను ఆ దిక్కుగా వెళ్లాను. నన్ను పిలిచి చూబించాడు. పట్టాల్లో ఒక చోట రెండు రోడ్లు కలిసి 'J' అక్షరంలా ఉందిట. అలాగే మరోచోట 'T', ఇంకోచోట (కొద్దిగా ఊహాశక్తి కలిపితే) అక్షరంలా ఉన్నాయట. ఇలా తయారైన కొన్ని 'అక్షరాలని' వరుసగా పేర్చి అదేం పదం అనడిగాడు. ఆ పదాల్లో అచ్చక్షరం ఉన్నట్లయితే బతికిపోయేవాణ్ణి. అచ్చక్షరం లేనట్లయితే చదివినప్పుడు నా నాట్లోంచి ఏవో ఉస్సు బుస్సు మన్న శబ్దాలే వచ్చేవి!

ఓ సారి తను ఆడుకుంటూంటే చూసి తన పట్టాల్లో ఒక చోట 'U' అక్షరంలా ఉందని సూచించాను. దాంతో మళ్లీ ఉత్సాహం వచ్చి ‘పదాలు' పేర్చుతూ అవేంటని అడగడం మొదలు పెట్టాడు. ఎన్నో విచిత్రమైన, పలకడానికి వీల్లేని పదాలని నిర్మించాక, 'U' ముందు 'J', తరువాత 'T' పేర్చితే మూడూ కలిసి 'JUT' అవుతుంది కదా అన్నాను. దాన్ని పెద్దగా పట్టించుకోలేదు క్రిస్. కాసేపటి తరువాత తనకి 'S' అక్షరం వంటి ముక్క ఒకటి దొరికింది. దానికి 'J,IT,U' కలిపితే 'JITSU' (JUJITSU లో లాగ) అవుతుందని సూచించాను. అది విన్నాడు గాని ఆ విషయాన్నిక పొడిగించ లేదు.

అలా మరి కొంత సేపు ఆడి, ఆ ఆట మానేసి తను కల్పించుకున్న వేరే ఆటల్లో మునిగిపోయాడు. ఇంతలో వాళ్లమ్మ, ఆమెతో బాటు మా ఆఫీసులో పనిచేసే స్టీవ్ అనే కుర్రాడు వచ్చారు. ఇద్దరూ కలిసి ఆ గదిలో ఉన్న పార్సెళ్లని పోస్టు వాన్ లోకి ఎక్కించడం మొదలెట్టారు. క్రిస్ ఉత్సాహంగా ఆ పన్లో పాల్గొన్నాడు. పెద్ద పెద్ద వస్తువులకి సంబంధించిన ఏ పనైనా క్రిస్ కి చాలా ఇష్టం. చాలా మంది పిల్లల్లాగే క్రిస్ కి తను సరిగ్గా పట్టుకోను కూడా లేనంత పెద్ద వస్తువుల్ని ఎత్తడం అమర్చడం వంటి పనులంటే సరదా. 'నేను మీరంతా అనుకుంటున్నట్టు అర్భకుణ్ణి కాను, పెద్దవాణ్ణి, బలవంతుణ్ణి' అని నిరూపించుకోవాలని వాడి ఆరాటం.

మధ్య మధ్యలో ఉన్నట్లుండి క్రిస్ మళ్లీ తన అక్షరాల ఆటల్లోకి వెళ్లిపోయేవాడు. ఈ ఆటల నుండి వాడు నేర్చుకున్నది ఏమిటి? అక్షరాల రూపాల తప్ప మరేమైనా ఉందా? ఒకటేమిటంటే అక్షరాలు కృత్రిమ ఆకృతులు అన్న విషయం. రెండవది ఏంటంటే అక్షరాలని కూర్చి పదాలు చెయ్యొచ్చు అన్న విషయం. మూడవది ఏంటంటే అక్షరాలని ఏ విధంగా కలిపినా అదో పదం, అంటే అర్థవంతమైన పదం, కాకపోవచ్చన్న విషయం. కొన్ని వస్తువులని మనం మామూలుగా కొన్ని పద్ధతుల్లోనే వాడడం, కొన్ని కోణాల నుండే చూడడం చేస్తుంటాం (క్రిస్ ఆడుకునే పట్టాల్లా). కాని వాటినే మరో విధంగా వాడొచ్చు, మరో కోణం నుండి చూడొచ్చు (అక్షరాల్లా) నన్న విషయం కూడా ఈ ఆటల నుండి అర్థమవుతోంది. అలాగే వస్తువులకి మామూలుగా తెలిసిన ప్రయోజనాల కన్నా, తెలీని కొత్త ప్రయోజనాలు ఉండొచ్చు నన్న విషయం. క్రిస్ ఆ విధంగా అక్షరాల గురించి తెలుసుకున్న దంతా స్వతహాగా, స్వానుభవంలో తెలుసుకున్న విషయాలు. తన స్వంత అవసరాల కోసం, సరదా కోసం కనుక్కున్న విషయాలు. పెద్ద వాళ్ల మెప్పు కోసమో, పెద్ద వాళ్ల ప్రోద్బలం మీదో తెలుసుకున్న విషయాలు కావు. ఏదో అప్పుడప్పుడు 'ఇది నాకు తెలిసింది చూశావా?' అని తను కనుక్కున్న దాంట్లో నాకో రెండు విషయాలు వెల్లడి చేసినా, అదంతా నా మెప్పు కోసం నేర్చుకోలేదు. నేను మటుకు ఆ కుర్రవాడు తను నేర్చుకున్నది ఎప్పుడెప్పుడు వచ్చి నాకు ప్రదర్శిస్తాడా అని ఆత్రుతగా ఎదురు చూస్తూ ఉండేవాణ్ణి.

పదాల పరిశీలన

లియనార్డో బ్లూమ్ ఫిల్మ్ క్లారెన్స్ బర్న్ హార్ట్ అనే రచయితలు 'Let us read' (చదువుకుందాం రండి) అన్న చక్కని పుస్తకాన్ని వ్రాశారు. పిల్లలు తమంతకు తాము చదవడం నేర్చుకునేట్టుగా వ్రాయబడింది ఆ పుస్తకం. కాని దాని రచయితలు ఆ ఉద్దేశంతో ఆ పుస్తకం వ్రాయ లేదు. ఆ పుస్తకాన్ని వాళ్ల తల్లిదండ్రులు చదివి పిల్లలకి చదవడం నేర్పిస్తారని వాళ్ల ఉద్దేశం. కాని అలా చెయ్యడం అనవసరం అని, చెయ్యడం వల్ల ప్రయోజనం ఉండదని, మంచిది కాదని నా ఉద్దేశం. పిల్లలు తమంతకు తాముగా, ఇతరుల పర్యవేక్షణ లేకుండా, అడిగినప్పుడు, అడిగినంత మేరకు మాత్రమే సహాయాన్ని అందుకుంటూ ముందుకు సాగినప్పుడు మాత్రమే మరింత మెరుగ్గా, సంతోషంగా చదవడం నేర్చుకుంటారు.

అయితే ఈ పుస్తకం వల్ల పిల్లలకి అంతో ఇంతో మేలు జరుగుతుందనే అనుకుంటాను. పుస్తకంలో ఇంచు మించు ఓ అరవై పేజీలు పిల్లలకి చదువు ఎలా చెప్పాలి అన్న విషయం మీద పెద్దలకి ఎన్నో అక్క రేని, అర్థంలేని సూచనలు ఉన్నాయి. అది తప్పితే ఆ పుస్తకంలో ఎన్నో మంచి విషయాలు ఉన్నాయి. ప్రతీ పేజీలోను పేజీకి పైభాగంలో ఇంగ్లీషులో ఏకాక్షర పదాలు ఉన్నాయి. ఉదాహరణకి -an శబ్దంతో ముగిసే పదాలు - can, Dan, fan, man, Nan, pan, ran, tan, an, ban, Van. ఆ తరువాత ఈ పదాలని ఉపయోగిస్తూ చిన్న చిన్న వాక్యాలు ఉన్నాయి. తరువాత -at శబ్దంతో ముగిసే పదాలు - bat, cat, fat, mat, Nat, pat, rat, sat, at, tat, vat. వీటితో కూడా వాక్యాలు నిర్మించబడ్డాయి. తరువాత పేజీలో -ad తో ముగిసే పదాలు. ఇక ఆపై పేజీల్లో వరుసగా -ap,-ag,-am,-ab,-at, cig,-in,-id, మొదలైన శబ్దాలతో అంతమయ్యే పదాలు ఉన్నాయి. ఈ పదాలన్నీ కావాలంటే మనమే ఆలోచించుకుని కూర్చుకోవచ్చు నిజమే. కాని అవన్నీ ఎవరైనా అలా అనువుగా వర్గీకరించి, ఒక చోట పెద్ద పెద్ద అక్షరాలతో స్పష్టంగా అచ్చు వేస్తే సౌకర్యంగా ఉంటుంది. ప్రతీ పేజీలోను ఆ పేజీలో వచ్చిన నవీన పదాలతో కూర్చిన వాక్యాలుంటాయి. అవి కాక అంతకు ముందు వచ్చిన పదాలు కూడా ఉంటాయి. అయితే ఆ వాక్యాలు కమ్మని కథలు చెప్పకపోవచ్చు. కాని ఆ దశలో పిల్లలకి పదాల అర్థం తెలుసుకోవడమే చాలా గొప్ప విషయం అంటారు రచయితలు. ఇది మటుకు చాలా నిజం. పదజాలం పెరుగుతున్న కొలది వాక్యాలు పేరుకుని కథలుగా రూపొందుతాయి. అలా మెల్లగా నూరో పేజీ దాక వచ్చేసరికి (కొన్ని సార్లు ఇంకా ముందే) పిల్లలకి చదువు లోని మర్మం ఏమిటో పట్టుబడిపోతుంది. ఆ అనుభవంతో పిల్లలు మెల్లగా వాళ్లంతకు వాళ్లే పత్రికల్లో హెడైన్లు, సైన్బోర్డులు, వ్యాపారప్రకటనలు మొదలైనవి చదవడం మొదలెడతారు.

ఇలాంటి పుస్తకం ఒకటుంటే పిల్లలకి తిరగెయ్యడానికి బావుంటుంది. నా మేనగోడలికి నాలుగేళ్లప్పుడు ఆ పుస్తకాన్ని నా చెల్లెలికి ఇచ్చాను దాంతో తన కూతురికి చదువు చెబుతుందని. కాని నా మేనగోడలు గాని, ఆ తర్వాత ఆమె చిట్టి తమ్ముడి విషయంలో గాని చదువు చెప్పే ప్రయత్నాలేవీ ఫలించలేదు. చదువు చెబుదామని ఎవరైనా ముందుకొస్తే మొండిగా నిరాకరించేవారు. బాబోయ్ వద్దని పారిపోయేవారు. అందుచేత అదే పుస్తకాన్ని వాళ్లకి అందుబాటులో పెట్టి వదిలేసి వాళ్లలో 'ఈ పుస్తకం నాది' అన్న భావన కలిగేట్టుగా ప్రోత్సహించేవారు. ఆ తరువాత కొంతకాలానికి చూస్తే ఆ పుస్తకంలో మాసిన మరకలు కనిపించాయి. అవి ఆ పాప చేతి గుర్తులని అర్థమయ్యింది. కొన్ని నెలల పాటు ఆ పుస్తకంలో పేజీలు బాగా తిరగేసి, ఆ అక్షరాల ఆకృతులని మనసులో పదే పదే నెమరు వేసుకుని ఉంటుంది. ఆ అనుభవంతో తరువాత తదితర పుస్తకాలని కూడా తిరగేసి ఉండొచ్చు. చదివే విషయంలో ఆ తరువాత ఆ పాప ఏం ప్రయత్నాలు చేసిందో నేను చూళ్ళేదు. ఎందుకంటే అలాంటప్పుడు పుస్తకం పట్టుకుని తన గదిలోకి వెళ్లి తలుపు వేసుకుని ఒక్కర్తీ ఏవో చదువుకునేది. మరీ అవసరమైతే ఎవరినైనా ఓ రెండు ప్రశ్నలు అడిగేది. అలా తన గదిలో ఒకర్త ఏం చదివేదో ఓ రహస్యంగానే మిగిలిపోయింది.

ఎంతో మంది పిల్లలకి తమకంటూ అలాంటి పుస్తకం ఒకటి ఉంటే, హాయిగా కూర్చుని తిరగెయ్యాలని ఉంటుందని నా నమ్మకం. చూడ్డానికి ఆ పుస్తకం “పిల్లల పుస్తకంలా ఉండదు. అందులో పెద్దగా బొమ్మలు కూడా లేవు. కేవలం నాలుగు పేజీల్లోనే బొమ్మలు ఉన్నాయి. తక్కిన పేజీల్లో అన్నీ అక్షరాలే. అవీ చాలా పెద్ద పెద్ద అక్షరాలు. సులభంగా పిల్లల దృష్టికి ఆనుతాయి. అలాగే పదాలు కూడా చిన్న చిన్న పదాలు. వాటి ఉచ్ఛారణ పిల్లలు సులభంగా పట్టుకోగలరు.

నా దగ్గరే గనుక చిన్న పిల్లలుంటే తప్పకుండా ఈ పుస్తకం (ఇలాంటివే మరెన్నో పుస్తకాలని కూడా) ఇస్తాను. దాన్ని వాళ్లు ఎలా చదువుతారో, ఏం చేస్తారో వాళ్లకే వదిలేస్తాను. నన్ను చదివి పెట్టమని అడిగితే చదువుతాను. లేదంటే ఊరుకుంటాను. చదివేటప్పుడు మాత్రం వాక్యం క్రింద నా వేలు పోనిస్తూ మెల్లగా స్పష్టంగా చదువుతాను. కాని మళ్లీ ఆలోచించి చూస్తే ఆ కాస్త చొరవ కూడా పిల్లలు ‘శిక్షణ' కిందే తీసుకుని అభ్యంతరం చెబుతారని అనిపిస్తుంది. సహాయాన్ని కోరినంత మేరకు అందజేయడం. వద్దంటే దూరంగా ఉంటూ వాళ్ల స్వయంశిక్షణా ప్రయత్నాలకి సాక్షిగా మిగలడమే మేలైన పద్దతి అని నా అభిప్రాయం .

చదవడానికి సంసిద్ధత

పిల్లలకి చదవదం ఎలా నేర్పాలి అన్న విషయం మీద మహా మేధావులైన మన విద్యావేత్తలు ఎన్నో వింత వింత సూచనలిస్తూ వచ్చారు. చదవడానికి పిల్లలని సిద్ధం చెయ్యాలంటే కేవలం బొమ్మలున్న పుస్తకాలు చాలా చూబించాలట, ఆ బొమ్మల గురించి పిల్లలని గుచ్చి గుచ్చి ప్రశ్నించాలట. ఇంతకన్నా మతిమాలిన ఆలోచన నేనెక్కడా విన్లేదు!

ఓ మంచి సారూప్యాన్ని తీసుకుందాం. పిల్లలు అసలు మాట్లాడడం ఎలా నేర్చుకుంటారు అన్న విషయం గురించి ఓ సారి ఆలోచిస్తే అది నిజంగా గొప్ప అద్బుతంలా అనిపిస్తుంది. తాము 'బోధిస్తే' తప్ప పిల్లలకి ఏమీ తల కెక్కదు అని అహంకరించే పెద్దలకి ఈ అద్బుతం ఓ గుణపాఠం. తమ చుట్టూ పెద్దలు మాట్లాడుకుంటూంటే విని పిల్లలు నేర్చుకుంటారు. ముఖ్యంగా ఇక్కడ గమనించవలసిన విషయం ఏమిటంటే పెద్దలు మాట్లాడే దాంట్లో పిల్లలకి నేర్పాలి అన్న ఉద్దేశంతో మాట్లాడేది చాల తక్కువే. వాళ్లకి పరస్పరం మాట్లాడుకునే విషయాలు ఉంటాయి కనుక మాట్లాడుకుంటారు. కనుక పెద్దల మాటలని బట్టి పిల్లలకి అంతర్లీనంగా అర్థమయ్యేది ఏంటంటే భాష చాల ముఖ్య మైనది. మాటలతో చాలా ప్రయోజనాలు ఉంటాయి. అవి విలువైనవి. మాటలు వాడి పెద్దలు పనులు జరిపించుకుంటారు. మాటల ప్రాబల్యం, విలువ పిల్లవాడు చెప్పకుండా గ్రహిస్తాడు. మాటలు అత్యంత అవసరమైనవి అన్న విశ్వాసం వాడిలో స్థిరపడుతుంది.

ఎంతో మంది పిల్లల్లాగానే నేను కూడా చిన్నప్పుడు నాకు నేనే చదవడం నేర్చుకున్నాను. నాకు జ్ఞాపకం ఉన్నంత మేరకు నాకు పెద్దగా ఎవరూ నేర్పలేదు. పైకి చదవడం, చదివించడం వంటివి పెద్దగా ఎవరూ చేయలేదు. నేను కొంచెం పెద్దవాళ్లయ్యాక నాకు, మా చెల్లాయికి మా బామ్మ ఒకావిడ పుస్తకాలు చదివి వినిపించేది. కాని అప్పటికే మాకు చదవడం బాగా వచ్చేసింది. హ్యూగో లాప్లింగ్ వ్రాసిన 'Dr. Dolittle' పుస్తకాలు చదివేది అవిడ. ఇద్దరం ఆవిడకి ఇరపక్కలా సోఫాలో వెచ్చగా ఒదిగి కూర్చునేవాళ్లం. పిల్లలకు నచ్చుతుందని భ్రమ పడి ముద్దు ముద్దు మాటలతో చదవడం వంటివి చెయ్యకుండా, ఎలాంటి ఆధిక్యతా భావం లేకుండా, చాలా మాములుగా స్పష్టంగా, గంభీరంగా చదువుతూ పోయేది. అసలు అందుకే ఆ కథలు మాకు నచ్చేవేమో అనిపిస్తుంది.

చదవడానికి నాకు స్ఫూర్తి నిచ్చిన మరో విషయం ఏంటంటే ఆ రోజుల్లో (అది చాలా, చాలా కాలం క్రితం) పిల్లల పుస్తకాల్లో చాలా తక్కువ బొమ్మలుండేవి. N.C. Wyeth అని ఓ గొప్ప చిత్రకారుడు ఉండేవాడు. చాలా బొమ్మలు అతను వేసేవాడు. రాజులు, రాణులు, సింహాలు, సముద్రపు దొంగలు - ఒక్కటేమిటి వందల కొద్దీ అద్భుతమైన బొమ్మలు వేశాడు. కాని ఒక పుస్తకంలో కొద్దిపాటి బొమ్మలే ఉండేవి. కనుక ఆ బొమ్మల అర్థం తెలియాలంటే ఆ పుస్తకం చదవడం తప్పనిసరి అని అర్థమయ్యింది. అందుకని ఎలాగోలా చదవడం నేర్చుకున్నాను.

చదవడానికి పిల్లలు సిద్ధం కావాలంటే పిల్లలకి అచ్చక్షరంతో గాఢమైన పరిచయం ఏర్పడాలి. బొమ్మలతో కాదు, అచ్చక్షరంతో. ఎలాగైతే తమ చుట్టూ పెద్దలు మాట్లాడుకునే భాషాధ్వనులతో పిల్లల చెవులు నిండిపోతాయో కాస్త పెద్దయ్యాక వాళ్ల కళ్లకి ఇంపైన రంగు రంగుల, పెద్ద పెద్ద అక్షరాలతో విస్తృత సాన్నిహిత్యం ఏర్పడాలి. ఆ విధంగా ఆ అక్షరాలతో పరిచయం పెరుగుతున్న కొలది ఆదిలో అర్థం లేని ఆకృతులుగా, వక్రాలుగా, వంకరలుగా కనిపించే అక్షరాలు, క్రమంగా స్థిర రూపాలని సంతరించుకుని, అర్థవంతమైన భాషాప్రతీకలుగా తమ మనసుల్లో రూపుదిద్దుకుంటాయి. నా చిన్నప్పుడు అలాగే ఒకసారి ఓ పుస్తకాన్ని తిరగేయగా, తిరగేయగా మెల్లగా ఇక్కడున్న అక్షరం అక్కడ, అక్కడున్న పదం మరో చోట ఇలా పదాలని గుర్తు పట్టగలిగాను. ఇది మొదటి దశ. ఇలా అక్షరాలని పదాలని చూసి గుర్తు పట్టగలిగిన తరువాత క్రమంగా పదాల అర్థమేమిటో తెలుసుకోవాలన్న కుతూహలం కలుగుతుంది. అంతకు ముందు కలగదు. ఉదాహరణకి మనం ఒక కొత్త భాష నేర్చుకుంటున్నాం అనుకుందాం. ముందు ఆ భాషలో సంభాషణల్లోని పదాలని గుర్తుపట్టగలిగిన తరువాత పదాలకి అర్థం ఇదీ అని ఎవరైనా చెబితే బావుంటుంది. ముందే చెబితే అసందర్బంగా ఉంటుంది.

పిల్లలు అచ్చక్షరానికి అలవాటు పడేలా చెయ్యాలంటే నాదొక సలహా. పెద్ద పెద్ద అక్షరాలుండే దినపత్రిక ఏదైనా తీసుకోవాలి. పిల్లలు అక్షరాలని గుర్తు పట్టేటంత పెద్దవిగా ఉండాలి అక్షరాలు. పైగా దిన పత్రిక అంటే పెద్ద వాళ్లు చదువుకునేది. అందులో విలువైన సమాచారం ఉంటుంది. ఏదో పిల్లలు ఆడుకునే సరదా పుస్తకం కాదు. కనుక పిల్లలకి నచ్చుతుంది. దాన్లోని కాగితాలు చించి గోడల మీద అంటించుకోవచ్చు. దిన పత్రికే కనుక పిల్లలు పాడు చేసినా ఫరవాలేదు.

ఈ ప్రాథమిక ఏర్పాట్ల కన్నా మరో అడుగు ముందుకెళ్లాలి. బళ్లోను, ఇంట్లోను కూడా పిల్లల దృశ్య ప్రపంచాన్ని అందమైన అచ్చక్షరాలతో నింపాలి. పెద్దల ప్రపంచానికి చెందిన నానా రకాల ముద్రిత సమాచారాలతో గోడలని అలంకరించాలి. టైంటేబిళ్లు, మ్యాపులు, సినిమా టిక్కెట్లు, వ్యాపారప్రకటనలు, బాంకు ఫారాలు, రైల్వే రిజర్వేషను పత్రాలు ఇలా పెద్దల వ్యవహారిక ప్రపంచంలో ముఖ్యపాత్ర గల రకరకాల పత్రాలని గోడల కెక్కించాలి. పెద్దల లోకంలో చలామణి అవుతూ, ఎన్నో అద్భుత కార్యాలకి అనివార్యంగా ఉండే సమాచారం ఇలా ఉంటుంది అని వాళ్ల కళ్లకి కట్టినట్టు ఉండాలి. మనుషులు ఏం చేస్తుంటారు, ఏం చెయ్యగలరు అనేది తెలుసుకోవాలంటే సోషల్ పుస్తకం కన్నా, టెలిఫోన్ డైరక్టరీలో ఎల్లో పేజీలు మనకి ఎన్నో విషయాలు తెలుపుతాయి.

స్వయం శిక్షణా పద్ధతి

గైండా బిసెక్స్ అనే ఆవిడ 'Gnys at work' అని ఓ చక్కని పుస్తకం వ్రాసింది. తన కొడుకు పాల్ తనకు తానుగా చదవడం ఎలా నేర్చుకున్నదీ ఆ పుస్తకంలో వివరించింది. మొదట్లో తనే చిన్న చిన్న వాక్యాలు కూర్చుకుని మెల్లగా వాక్య నిర్మాణాన్ని మెరుగు పరుస్తూ క్రమంగా పెద్దలు వ్రాసేలాంటి చక్కని భాష వ్రాయగలిగాడు. Gnys at work మరో ముఖ్యమైన విషయాన్ని కూడా తెలియజేస్తుంది. పిల్లలని అర్థం చేసుకుని వాళ్లని విశ్వసించే టీచర్లు ఎలా పని చేస్తారో చెప్తుంది. పిల్లలు ఏం నేర్చుకోవాలో, ఎలా నేర్చుకోవాలో ముందే నిర్ణయించక, దేన్ని నేర్చుకోవడానికైతే పిల్లలు ముందుగానే కృషి చేస్తున్నారో ఆ దారిలోనే వాళ్లని ప్రోత్సహించే వివేకం గల టీచర్లు ఎలా నడుచుకుంటారో ఆ పుస్తకంలో ఉంది. విద్యావ్యవస్థని మార్చడానికి కృషి చేస్తున్న టీచర్లకి, తల్లిదండ్రులకి కూడా ఈ పుస్తకం మంచి ప్రేరణని, స్ఫూర్తిని ఇస్తుంది.

గ్లెండా కొడుకు పాల్ ఐదేళ్లప్పట్నుంచే వ్రాయడం మొదలెట్టాడు. ఒకసారి వాళ్ళమ్మ ఇంటికొచ్చిన అతిథులతో మాట్లాడుతూ హడావుడిగా ఉంది. పిల్లవాడు ఆవిడని ఏదో అడగాలని ఒకటి రెండు సార్లు ప్రయత్నించాడు. ఆవిడ పట్టించుకోలేదు. దాంతో విసిగిపోయి ఓ చిన్న కాగితం మీద, 'RUDF' అని వ్రాసి వాళ్లమ్మ చేతిలో పెట్టాడు. వాళ్ళమ్మ ఆ సందేశాన్ని అర్థం చేసుకుంది. R.U.D.F. అంటే "Are you deaf?" (నీకేమైనా చెముడా?) అని ఆ పిల్లవాడి ఉద్దేశం. వెంటనే కొడుకు ప్రతిభని గుర్తించింది. అప్పట్నుంచి వాడి శిక్షణలో తగు జాగ్రత్త తీసుకోవడం మొదలెట్టింది.

పిల్లవాడు మెల్ల మెల్లగా ఇంగ్లీషు భాషా జ్ఞానాన్ని పెంచుకోసాగాడు. కొడుకు ఏ ఏ పద్ధతుల్లో పురోగమిస్తున్నాడో, ఎలాంటి అడుగులలో ముందుకు నడుస్తున్నాడో అంతా ఆ తల్లి నిశితంగా గమనించి తన పరిశీలనా ఫలితాలని శ్రద్దగా గ్రంధస్థం చెయ్యడం మొదలెట్టింది.

“ఇంకా పసివాడైన నా కొడుకు పురోగతిని గురించి నోట్సు తీసుకుంటున్నప్పుడు అదంతా తరువాత పరిశోధనగా రూపొందుతుందని నేను ఊహించలేదు. నాకు ముఖ్యమైన సంఘటనలని పుస్తకంలో వ్రాసుకునే అలవాటు ఉండేది. పాల్ పదాల స్పెల్లింగ్ నేర్చుకుంటున్నప్పుడు నేను ఎన్నో ఆసక్తికరమైన విషయాలు గమనించాను. నాకు తరువాత తెలిసింది. చార్లెస్ రీడ్ పిల్లల మీద పరిశోధనలు చేసి పిల్లలకి పరిష్కార మార్గం తెలీనప్పుడు వాళ్లంతకు వాళ్లే కొత్త కొత్త మార్గాలు వెదుక్కుంటారు అని కనుక్కున్నాడు. పాల్ విషయంలో కూడా ఆ ఒరవడినే గమనిస్తున్నాను...

ఈ విధంగా ఒక పిల్లవాడి విద్యాజీవనం మొత్తాన్ని, విద్యానుభవం మొత్తాన్ని క్షుణ్ణంగా పరిశీలించి వివరంగా వ్రాయడం అనేది తల్లిని గనుక, ఎప్పుడూ పిల్లవాడి దగ్గరే ఉంటాను కనుక నాకు వీలయ్యింది గాని ఇది మరొకరికి సాధ్యం కాని పని.”

నేను ఐదో క్లాసు టీచరుగా పని చేసే రోజుల్లో క్లాసులో పిల్లల మాటలు చేష్టలు అన్నీ జాగ్రత్తగా పరిశీలించి వివరంగా రాసుకునే వాణ్ణి. అది పిల్లల కంటబడ్డా చదవలేనంత చిన్న దస్తూరీతో రాసుకునేవాణ్ణి. మెల్లగా నేను వాళ్ల గురించే రాస్తున్నానని వాళ్లకి అర్థమయ్యింది. “ఏం, రాస్తున్నారు?“ అని అడిగేవాళ్లు. క్రమంగా వాళ్ల పట్ల నా మనోభావం అర్థమై నా మీద విశ్వాసం ఏర్పడింది కాబోలు. నా రాతల్ని పట్టించుకోవడం మానేశారు. కాని నేను చేస్తున్నదేమిటో, వాళ్ల నుండి నేను ఏం తెలుసుకోగోరుతున్నానో స్పష్టంగా ముందే చెప్పేస్తే బావుంటుందని అనిపిస్తుంది. అలా చేస్తే వాళ్లు నా అధ్యయనాల్లో ఇష్టపూర్వకంగా పాల్గొనేవారు అనిపిస్తుంది.

గ్లెండా బిసెక్స్ ప్రత్యేకించి రాయడం నేర్పలేదు. కనీసం రాయమని ప్రోత్సహించను కూడా లేదు. ఆమె రాస్తుంటే ఆమె లాగే రాయాలన్న తపనే ఆ పిల్లవాడికి ప్రోత్సాహాన్నిచ్చింది. అక్షరాలు, వాటి ఉచ్చారణ మాత్రం నేర్పించింది. ఆ అక్షరాలని తనకి తోచినట్టు కూర్చుకుని పదాలని నిర్మించుకుని ఆ పిల్లవాడే రాయడం ప్రారంభించాడు. మొదట్లో పదాల కూర్పులో ఎన్నో తప్పులు దొర్లేవి. అచ్చక్షరాలని వదిలేసేవాడు. అలవాటు మీద మెల్లగా తనే తప్పులు దిద్దుకుంటూ వచ్చాడు.

గ్లెండా బిసెక్స్ కొడుకు పాల్ ఇంతకీ రాయడం ఎందుకు నేర్చుకున్నాడు? ఎవరి సహాయం లేకున్నా రాత నేర్చుకోవాలని ఎందుకు అనిపించింది? వాళ్లమ్మని మెప్పించాలనా? క్లాసు పుస్తకాలు ముందే చదివేసి తోటి విద్యార్థులని, టీచర్లని మెప్పించాలనా? ఇవేవీ కారణాలు కావు. అసలు కారణమేమిటో గ్లెండా బిసెక్స్ స్పష్టంగా చెబుతుంది. తన మనసులో మాటను వ్యక్తం చెయ్యడానికి రాయడం నేర్చుకున్నాడు. రాత అనే మాధ్యమంతో తోటి వారితో మాట్లాడడానికి నేర్చుకున్నాడు.

పాల్ చదువు ఎలా నేర్చుకుంటూన్నాడో తెలుసుకునే ప్రయత్నంలో గ్లెండా ఆ పిల్లవాణ్ణి ఎన్నో ప్రశ్నలు అడిగేది. పరీక్ష ల్లాంటివి ఎన్నో పెట్టేది. పరీక్షలంటే మామూలుగా స్కూళ్లలో పెట్టే పరీక్ష ల్లాంటివి కావు. స్కూళ్లలో పెట్టే పరీక్షలు పిల్లలకి ఎంత తెలుసో, ముఖ్యంగా ఎంత తెలీదో తెలుసుకోవడానికి పెట్టేవి. కాని ఈ పరీక్షల ఉద్దేశం అది కాదు. కొడుకు ఏదో నేర్చుకుంటున్నాడని తెలుసు. అయితే ఏం నేర్చుకుంటున్నాడు? ఎలా నేర్చుకుంటున్నాడు? ఏ పద్దతిలో నేర్చుకుంటున్నాడు ? చదువు అనేది ఓ ప్రయాణం లాంటిది అనుకుంటే ఆ ప్రయాణంలో మజిలీ లేంటి? చదువు అనే ప్రక్రియలో మధ్యంతర దశ లేంటి? ఇదీ ఆవిడ తెలుసుకోగోరేది. దీని తెలిపేందుకే పరీక్షలు.

“పాల్ తనకై తానే లక్ష్యాలు నియమించుకుని వాటి కోసం కృషి చేసేవాడు. ఒక స్థాయిలో లక్ష్యాలు నెరవేరగానే పై స్థాయి లక్ష్యాలు తనే రూపొందించుకుని కృషిని కొనసాగించేవాడు. ఇలా ఇంకా ఇంకా కష్టమైన లక్ష్యాల కోసం శ్రమించేవాడు. ఆ విధంగా అంతకంతకు జటిలమైన లక్ష్యాల కోసం శ్రమిస్తూ ఎంతో మంది పిల్లల లాగానే సహజంగా పురోగమిస్తూ వచ్చాడు.”

ఎదిగే పిల్లలు సరిగ్గా ఇలాగే ఎదుగుతారు. కాని అదంతా స్కూల్లో చేరిందాకానే. ఒకసారి స్కూల్లో చేరాక లక్ష్యాలను వాళ్లంతకు వాళ్లు నియమించుకోవడం అంటూ ఉండదు. స్కూలే వారి లక్ష్యాలను నిర్దేశిస్తుంది. ఏం నేర్చుకోవాలో, ఎలా నేర్చుకోవాలో, ఎంత లోపల నేర్చుకోవాలో అన్నీ స్కూలే శాసిస్తుంది. స్కూలు నిర్దేశించే లక్ష్యాలు పిల్లల్ని బెదరగొడతాయి. ఫలానా పద్యం ఒప్పజెప్పకపోతే తిట్లే, ఫలానా పాఠం రాసుకురాకపోతే తన్నులే - ఇదీ స్కూలు పద్దతి. దాంతో స్వచ్చందంగా లక్ష్యాలు ఎంచుకునే అలవాటు, వాటి కోసం పాటుపడే అలవాటు చచ్చిపోతుంది. అందుకే కాబోలు చాలా మంది పిల్లలు స్కూల్లో చేరక ముందే చదవడం రాయడం నేర్చుకుంటారు.

“మీ పిల్లలకి ఇది నేర్పించండి”, “మీ పిల్లలకి అది నేర్పించండి“ అని రాసే పుస్తకాలని నేను ఒప్పుకోను. అలాంటి పుస్తకాలు పిల్లల్లో తమంతకు తాము తెలుసుకోవాలన్న ఉత్సాహాన్ని, తమంతకు తాము తెలుసుకోగలమన్న నమ్మకాన్ని అణగదొక్కుతాయి. మరొకరు చెబితే తప్ప తెలుసుకోలేమన్న అభిప్రాయాన్ని కలుగజేస్తాయి.

“కన్నెత గుడ్మన్, చార్లెస్ రీడ్,... పియాజే (వంటి విద్యావేత్తలు నిరూపించినట్టు), పిల్లలు చేసే పొరబాట్లు కేవలం యాదృచ్ఛికమైనవి కావు. (తెలిసో తెలికో) వాళ్లు అనుసరిస్తున్న విజ్ఞాన వ్యవస్థలకి అవి ప్రతిబింబాలు. విద్యార్థులు చేసే పొరబాట్లు వట్టి తప్పులు అని కొట్టిపారేయకుండా, అందులో చదువుకి అవసరమైన ఎంతో సమాచారం ఉందని గుర్తించగలిగితే, విద్యార్థులు కూడా అలాంటి నిర్మాణాత్మక దృక్పథాన్ని అలవరచుకుంటారు.“

'మైండ్ స్టార్క్' అనే పుస్తకంలో సేమోర్ పాపర్ట్ ఈ విషయాన్నే బాగా స్పష్టపరిచాడు. కంప్యూటర్ వాడడం నేర్చుకుంటున్నప్పుడు ఎవరికైనా మొదట్లో ఒక ప్రత్యేకమైన ఇబ్బంది ఎదురవుతుంది. కంప్యూటర్ అవుట్పుట్ ఒకలా ఉంటుందని ఆశిస్తే, వాస్తవంలో మరోలా ఉంటుంది. విషయం తెలీక కంప్యూటర్ ని ఆడిపోసుకుంటుంటారు. తప్పు కంప్యూటర్ లో లేదు. ప్రోగ్రామ్ లో ఉంది. దాన్నే 'bug' (దోషం) అంటారు. దాన్ని దిద్దితే అంతా సర్దుకుంటుంది. అలాగే పిల్లలు చేసే 'పొరబాట్ల' వెనుక కూడా ఒక హేతువు ఉండొచ్చు. ఒక తప్పుడు నమ్మకమో, ఒక తప్పుడు భావమో ఉండొచ్చు. ఒక సందర్భంలో నేర్చుకున్న సత్యాన్ని, మరో సందర్భంలో తప్పుగా వర్తింపజేస్తూ ఉండొచ్చు.లేకపోతే వాళ్లు నేర్చుకునే సమాచారంలోని అవకతవకలకి తికమక పడుతూ ఉండొచ్చు. ఆ తికమకని స్పష్టం చేస్తే, సందేహాన్ని తీరిస్తే, 'ముద్దార నేర్పిస్తే' చదువు చెప్పే ప్రయత్నంలో పిల్లలతో పెద్దలు అనవసరంగా కుస్తీ పట్టనక్కర్లేదని నా అభిప్రాయం.

పదాల అర్థం సందర్భాన్నే చెప్పనీ

పిల్లలు సరదాగా ఓ కథో, పత్రికో చదువుకుంటున్నప్పుడు ఏదో తెలీని పదం వచ్చింది అనుకోండి. వెంటనే చదవడం ఆపి ఆ మాట అర్థం కోసం వెదకరు. ఉత్సాహంగా ముందుకి సాగిపోతున్న కథని ఒక్క మాట కోసం ఆపడం వాళ్లకి ఇష్టం ఉండదు. సందర్భాన్ని బట్టి మాట అర్థాన్ని ఊహించడానికి ప్రయత్నిస్తారు. “అప్పుడా రాజు తన తూణీరంలో నుండి ఓ బాణాన్ని బయటికి తీశాడు.” అన్న వాక్యంలో తూణీరం అంటే ఏంటో కచ్చితంగా తెలీకపోయినా అదేదో బాణాలు పెట్టుకునే పెట్టె లాంటిదో, సంచీ లాంటిదో అని సులభంగా ఊహించవచ్చు. కొంచెం కష్టమైన పదమైతే నాలుగైదు సందర్భాలలో పరిచయమైతే దాని మర్మం ఇట్టే తెలిసిపోతుంది.

బాగా చదివే వాళ్లు, మంచి శబ్ద జ్ఞానం గలవారు ఆ జ్ఞానాన్ని నిఘంటువులు బట్టీ వేసి సంపాదించరు. మామూలు పుస్తకాలు చదివి సంపాదిస్తారు. నా చిన్నప్పుడు, బాగా చదివే రోజుల్లో కూడా ఎప్పుడూ నిఘంటువు ముట్టుకున్న పాపాన పోలేదు. అసలు నా వద్ద ఎప్పుడూ నిఘంటువు ఉండేది కాదు. నా జన్మలో పట్టున 50 పదాలు కూడా నిఘంటువులో చూసి ఉండను.

ఈ నిఘంటువులు ఎలా రాస్తారో చాలా మందికి తెలీదు. ముందుగా నిఘంటువు ప్రచురించదలచుకున్న ప్రచురణ సంస్థ కొన్ని వందల మంది 'సంపాదకుల'ని నియమిస్తుంది. వారికి తలా ఇన్ని పదాలిచ్చి సమకాలీన సాహిత్యంలో ఆ పదాలున్న వాక్యాలని సేకరించమంటుంది. ఒక్క పదానికి ఎన్ని వాక్యాలు వీలైతే అన్ని వాక్యాలు పట్టుకోవడం వీళ్లపని. చలామణిలో ఉన్న దిన పత్రికలు, వార పత్రికలు, నవళ్లు మొదలైన పుస్తకాలన్నీ గాలించి ఆ పదాలున్న వాక్యాలని వెదికి పట్టుకుంటారా సంపాదకులు. ఒక్కో పదాన్ని దాన్ని రాసిన రచయిత ఏ అర్థంలో ప్రయోగించాడో గమనించి, అలా నాలుగైదు సందర్భాలు పరిశీలించి, తద్వారా మాటకి అర్థాన్ని నిర్వచిస్తారు. అంటే పదాల అర్థాన్ని గురించి మనుషుల అభిప్రాయాల సంకలనమే నిఘంటువు అన్నమాట.

నాకో కొత్త పదం ఎదురైనప్పుడు, ఆ సందర్భంలో దాని అర్థాన్ని నేను గ్రహించలేక పోయినంత మాత్రాన, నేను ఏమీ తెలుసుకోలేకపోయానని కాదు. ఆ సందర్భంలో ఆ పదాన్ని గురించి ఏదో లీలగా అర్థమవుతుంది. అదే పదం మరో సందర్భంలో ఎదురైనప్పుడు మరో విధంగా అర్థమవుతుంది. అలా ఓ పది, పదిహేను సందర్భాలలో ఆ పదం ఎదురైతే దాని స్వరూపమేమిటో స్పష్టంగా తెలిసిపోతుంది.

పిల్లలు (నిజానికి ఇది పెద్దలకి కూడా వర్తిస్తుంది) ఏదైనా చదువుతున్నప్పుడు చదివిందంతా పూర్తిగా అర్థం కావాలని నియమం ఏం లేదు. చదివింది నూటికి నూరు శాతం ఎవరికి అర్థం కాదు. చదివిన దాంట్లో ఎంత అర్థమవుతుంది అనేది అది చదివేవాడి అనుభవం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. పిల్లలకి వాళ్లు చదివేదేదో ఉత్సాహకరంగా ఉంటే చాలు. ఇంకా ఇంకా చదవాలని అనిపిస్తే చాలు... మరో ముఖ్యమైన విషయం ఏంటంటే సందర్భాన్ని బట్టి మాటల అర్థాన్ని గ్రహించడానికి పిల్లలు అలవాటు పడాలి. అసలు మంచి పాఠకుడి లక్షణం అదే. మాటల అర్థం పిల్లలకి చెబితే, నిఘంటువు చూసి నేర్చుకోమంటే ఆలోచించి మాటల అర్థాన్ని గ్రహించే అలవాటు కోల్పోతారు. మరి మనకు తెలియని దాన్ని ఆలోచించి, శోధించి తెలుసుకునే సామర్థ్యాన్నే కదా మేధస్సు అంటారు.

ఎలా చదవాలి ఎలా చదవకూడదు

కొన్నేళ్ళ క్రితం ఓ సమ్మర్ క్యాంపులో లియాన్ అని ఓ నీగ్రో కుర్రాడు ఎదురయ్యాడు. ఇతగాడు వరుసగా పరీక్షల్లో డింకీలు కొడుతూ తన క్లాసులో అట్టడుగు స్థానంలో ఉన్నాడు. ఇతడి స్కూలు ఇతడికి చదువు చెప్పడం శుద్ధ దండుగ అని ఇతడి మీద ఆశ వదులుకుంది. ఇంచు మించు నిరక్షరాస్యుడి కింద జమకట్టి ఊరుకుంది. ఆ క్యాంపులో చాలా మంది పిల్లలున్నారు. అధికశాతం పేద పిల్లలు, వెనుక బడ్డ తరగతుల వాళ్ల పిల్లలు. క్యాంపులో పిల్లల్ని వారి స్కూలు అనుభవాల గురించి మాట్లాడమన్నారు. స్కూళ్లలో వాళ్లు ఎదుర్కునే కష్ట సుఖాల గురించి క్యాంపు నిర్వహించే టీచర్లకి వివరంగా చెప్పమన్నారు. లియాన్ మాత్రం ఇంచు మించు సాయంకాలం వరకు నోరువిప్పలేదు. ఒక్కసారి మాత్రం నోరు తెరిచి రెండు ముక్కలు అని ఊరుకున్నాడు. కాని ఆ రెండు ముక్కలూ నేను జన్మలో మరచిపోలేను. మాట్లాడడానికి లేచి నించున్నాడు. చేతిలో ఏదో పుస్తకం ఉంది. అది డా. మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ రాసిన 'Why we can't wait' (ఈ నిరీక్షణ ఇక చాలు) అనే పుస్తకం.  ఆ పుస్తకాన్ని ఆ క్యాంపులో ఇంచుమించు సాంతం చదివాడు.

ఆ పుస్తకాన్ని చేత్తో పట్టుకుని ఊపుతూ, వొణుకుతున్న స్వరంతో అరిచాడు - "మీరంతా నాకీ పుస్తకం గురించి ఎందుకు చెప్పలేదు?” ఆ అరుపు ఇప్పటికీ నా చెవుల్లో మారుమ్రోగుతోంది. ఇన్నేళ్ల స్కూలు జీవితంలో ఎవ్వరూ ఆ పుస్తకాన్ని చదవమన్లేదే, కనీసం చూబించను కూడా లేదే అన్న కోపం, బాధ ఉన్నాయి ఆ అరుపులో, పనికిమాలిన, ఊకదంపుడు పుస్తకాలు చదవమని వేధిస్తారు గాని, ఇలాంటి విలువైన, అవసరమైన పుస్తకం చదివించాలని మీ కెప్పుడూ అనిపించలేదేం? అన్న గద్దింపు ఉందా అరుపులో.

ఇక్కడ గమనించవలసింది ఏంటంటే 'Why we can't wait' చదవడం అంత సులభం కాదు. కఠిన పదాలతో, చాంతాడంత వాక్యాలతో చప్పున కొరుకుడు పడదు. లియాన్ చదివే స్కూల్లోనే కాదు, మరే ఇతర హైస్కూల్లోనైనా దాన్ని చదవగల వారు పట్టుమని పది మంది కూడా ఉండరని నా నమ్మకం. కాని కేవలం రెండవ తరగతి పిల్లలకుండే పఠన శక్తి గలవాడుగా వాళ్ల స్కూలు చేత ముద్ర వేయబడ్డ లియాన్, విశ్వ ప్రయత్నం చేసి ఓ నెల రోజుల్లో పుస్తకాన్ని పూర్తి చేశాడు. దీన్ని బట్టి మనకు రెండు విషయాలు అర్థమవుతున్నాయి. 1) పిల్లలు తమకు అర్థవంతంగా తోచే పుస్తకాలు చదవడానికి ఇష్టపడతారు, అపేక్షిస్తారు, ఎదురుచూస్తారు. 2) అటువంటి పుస్తకాలని వాళ్ల అందుబాటులో పెడితే, పెద్దల నుండి అవసరమైనంత మేరకు కనీస సహాయాన్ని మాత్రమే తీసుకుంటూ వాళ్లంతకు వాళ్లే పుస్తకాలు చదవడం నేర్చుకుంటారు.

పై రెండు సత్యాల్లో మొదటి దాన్ని 'On learning to read' ('చదవడం ఎలా?') అన్న పుస్తకంలో రచయితలు బ్రూనో బెటెల్ హైమ్, కారెన్ జలాన్ లు చక్కగా వివరించారు. కాని రెండవ సత్యాన్ని వాళ్ల పుస్తకం విస్మరించింది. బోధనా పద్ధతుల్ని మెరుగు పరిచే మార్గాలని విస్తృతంగా చర్చించారు గాని ఒక అతి ముఖ్యమైన విషయాన్ని గమనించ లేక పోయారు. అదేమిటంటే పిల్లవాడు అడగని చదువు< style="text-decoration: underline;">, < style="text-decoration: underline;">కోరని శిక్షణ ఆ విద్యార్థి ప్రగతికి అడ్డుపడుతుందే గాని మేలు చెయ్యదు< style="text-decoration: underline;">.

అయితే నా అభిప్రాయంలో కూడా కొంత లోపం ఉండొచ్చు. బెటెల్ ప్రైమ్ చాలా తెలివైన వాడు. గట్టి వాస్తవికతా దృక్పథం గలవాడు. తమ బోధనా పద్ధతుల్లో, కార్యకలాపాల్లో అతి స్వల్పమైన సవరణలు కూడా చెయ్యడానికి ఒప్పుకోని స్కూళ్ల మొండి వైఖరిని, పిల్లలకి ఎంత చెప్పాలో, ఎలా చెప్పాలో, ఎంత సమయంలో చెప్పాలో అంతా తమ చేతుల్లోనే ఉందని భ్రమపడే స్కూలు అధికారులని బహుశ బాగా అర్థం చేసుకున్న రచయితలు అందుకు పరిష్కారంగా ఈ విధమైన వ్యూహ రచన చేసి ఉంటారు. స్కూళ్లని ఎటూ బాగుపరచలేం గనుక స్కూలు పుస్తకాలని ఎలా బాగు చెయొచ్చో సూచించారు. స్కూళ్లలో వాడే 'వాచకాలు' ఎంత ఘోరంగా ఉన్నాయో వర్ణించారు. చదివేటప్పుడు పిల్లలు చేసే పొరబాట్లకి టీచర్లు కలుపుగా స్పందిస్తూ శిక్షించే వైఖరిని విమర్శిస్తూ ఆ పద్ధతిని ఎలా మార్చుకోవాలో చెబుతూ వచ్చారు.

పై అంశాల్లోని మొదటి దాంట్లో - అంటే పిల్లల పుస్తకాలని ఇంకా అభివృద్ధి చేయొచ్చునన్న విషయంలో - వాళ్లు చెప్పేది ముమ్మాటికీ నిజం. స్కూళ్లలో పిల్లలు విధిలేక చదివే పుస్తకాలు చాలా మటుకు అర్థం లేకుండా, అవాస్తవికంగా, పేలవంగా ఉంటాయి. బోరు కొడతాయి. ఆలోచనని తప్పు దారి పట్టిస్తాయి. ఈ విషయం మీద గణాంక ఫలితాలు చెప్పేదేంటో చూద్దాం.

“1920 లలో ప్రచురింపబడ్డ వాచకాలలో అగటున 645 విభిన్న పదాలు ఉండేవి. 1930 ల నాటికి ఆ సంఖ్య 460 పదాలకి పడిపోయింది. నాల్గవ, ఐదవ దశాబ్దాలో... 350 పదాలే ఉండేవి. 1960, 1963 మధ్య ప్రచురితమైన ఏడు వాచకాల సంపుటిలో 113 నుండి 173 పదాలే ఉన్నాయి. 1920లో సగటున ఒక్క కథలో 333 పదాలు ఉండేవి. 1962 నాటికి అది 230కి దిగింది. మొత్తం పుస్తకంలో విభిన్న పదాల సంఖ్య 1920లో 425 అయితే, 1930లో 282 అయితే, 1940లో 178 అయితే, 1962లో 153 అయ్యింది.”

పై ఫలితాలని చర్చిస్తూ ప్రచురణ కర్తలు తమ వాచకాల శబ్దపుష్టిని తగ్గిస్తూ రావడానికి గల కారణాలని రచయితలు ఇలా వివరిస్తున్నారు.

“ఒక కారణం... ఏంటంటే వాచకాలు ఇంకా ఇంకా నిస్సారంగా అవుతున్న కొలది పిల్లల పఠశక్తి ఇంకా ఇంకా తగ్గుతూ వచ్చింది. కాని దీని నుండి నిపుణులు గ్రహించిన పాఠం ఇది కాదు. పుస్తకాలు పిల్లలకి మరీ కఠినంగా ఉన్నాయి కాబోలు అందుకే వాటిని ఇంకా సరళీకరించాలి కాబోలు, ఇంకా తక్కువ పదాలే వాడాలి కాబోలు అన్న నిర్ణయానికి వచ్చారు. ఆ కారణం చేత వచ్చిన ప్రతీ కొత్త ముద్రణలోను ఇంకా ఇంకా తక్కువ పదాలు కనిపిస్తూ వచ్చాయి. కొన్ని పదాలనే తరచూ వాడుతూ పుస్తకాలు రాయడం జరిగింది. దాంతో అవి చదవడానికి బోరు కొట్టేవి... ఆ ఒరవడి ఇప్పటికీ కొనసాగుతూ వస్తోంది.”

వాచకాలు ఎంత అధ్వాన స్థితిలో ఉన్నాయో ఎత్తి చూపి ఈ పుస్తకం ఎంతో మేలు చేసింది. కనీసం ఆ ఒక్క కారణం కోసమైనా బెటెల్ హైమ్, జలాన్ ల పుస్తకం చదవాలి. ఆ పుస్తకం పుణ్యమా అని వాచకాల నాణ్యత తగ్గుతూ వచ్చే ఒరవడి తిరుగబడిందంటే మంచిదే. వాచకాలు ఇంకా ఉత్సాహకరంగా, స్పూర్తిదాయకంగా ఉండాలి, ఆనందాన్నివ్వాలి, చదవాలనిపించాలి. ఆ పరిణామాన్ని కలుగజేసిందంటే ఈ పుస్తకం గొప్ప పుస్తకమనే అనుకోవాలి.

'On learning to read ' ('చదవడం ఎలా?') అన్న పుస్తకంలో పిల్లల పొరబాట్ల అంతరార్థం ఎలా తెలుసుకోవాలి అన్న విషయం మీద చాలా చర్చ జరిగింది. ఏదో అజ్ఞానం వల్ల, నిర్లక్ష్యం వల్ల పిల్లలు తప్పులు చేస్తుంటారు, ఆ తప్పుల్ని చప్పున చక్కదిద్దాలి, అవసరమైతే ఓ రెండు ఇచ్చుకోవాలి, నాలుగు అంటించాలి - అసలు ఈ పద్ధతే తప్ప అంటారు రచయితలు. పిల్లలు చేసే పొరబాట్లు వాళ్లకి అర్థవంతంగానే ఉంటాయి. టీచర్లు ఈ విషయాన్ని గమనించి అది వాళ్లకి తెలుసు అన్న విషయాన్ని పిల్లలకి తెలియజేయాలి. పిల్లల పొరబాట్లలో ప్రచ్ఛన్నంగా ఉండే అర్థాలేంటో టీచర్లు వెదికి పట్టుకుని వాటిని పిల్లలకి వెల్లడి చెయ్యాలి. ఇదే ఒక విధమైన ప్రాధమిక మనస్తత్వ విశ్లేషణని పోలిన ప్రక్రియ.

మంచి అనుభవం గల మనస్తత్వ శాస్త్రవేత్తలు కావడంతో, రచయితలు ఈ అంతరార్థాలని వెదికి పట్టుకోవడంలో గొప్ప నేర్పు ప్రదర్శించారు. అలాంటి వాళ్లు పొరబడతారా? పుస్తకంలో వాళ్లు పేర్కొన్న ఉదాహరణలు మాత్రం పిల్లలు చేసే ఎన్నో పొరబాట్లలోని అర్థాలని భోదపరిచేవిగా ఉన్నాయి. కాని రచయితలు చదవడం నేర్పే ప్రతీ టీచరు వాళ్ల పద్ధతినే వాడాలి. వాళ్ల మార్గంలోనే నడవాలి అని పట్టుబడుతున్నారు. ఈ విషయంలో మాత్రం నేను వాళ్లతో ఏకీభవించలేను.

చదవడంలో వచ్చే పొరబాట్లని అంత సూక్ష్మంగా పరిశోధించి ఆ ఫలితాలని వెల్లడించడం నిజంగా విశేషమైన పనే. కాని ఈ పద్ధతి ఆచరణాత్మకం కాదు. ఎందుకంటే రచయితలు సూచించినంత ఓపిగ్గా, మర్యాదగా, వివేకవంతంగా పిల్లలకి పొరబాట్లకి స్పందించే టీచర్లు చాలా అరుదు. టీచరలకి అలా చేయడానికి కావలసిన శిక్షణ గాని, సమయం గాని, ఉద్దేశం గాని, అన్నిటికన్నా మించి ఇలాంటి కృషిలో ఎంతో అవసరమైన లక్షణాలు, పిల్లల పట్ల ప్రేమాభిమానాలు, ఉండవు. అసలు స్కూళ్లు నిజంగా ఈ పద్ధతిని అమలు జరపాలి అని గట్టిగా అనుకుంటే దాని వల్ల జరిగే మేలు కన్నా కీడే ఎక్కువ. అసలే ఈ రోజుల్లో పిల్లలు, చదువులు అన్న అంశం మీద కుహనా మనస్తత్వ పరిశోధనలు, తలతిక్క విశ్లేషణలు పెచ్చరిల్లిపోతున్నాయి. దానికి తోడు ఇలాంటి సున్నితమైన పద్దతిని అందరూ పాటించాలని నిర్బంధిస్తే. కనుక ఇలాంటి తంటాలవీ అనవసరం అని నా అభిప్రాయం. అసలు టీచర్లు పిల్లల్ని క్లాసులో అందరి ముందు బిగ్గరగా చదవమనడం మానేస్తే మంచిది. అప్పుడు వాళ్ల పొరబాట్లు తెలుసుకోనూ అక్కర్లేదు, వాటిని స్పందించనూ అక్కర్లేదు. పిల్లలకి వారి సరదా కోసం వారికి వారు చదువుకునేలా మంచి, ఆసక్తి కరమైన పుస్తకాలు అందజేస్తే చాలా మటుకు పొరబాట్లు వాటంతకవే మటు మాయం అయిపోతాయి.

పుస్తక ప్రపంచంలో పౌరసత్వం

హెలెన్ అని ఓ పది నెలల పాప మా ఆఫీస్ గుమ్మంలో 'Land of Oz' అని ఓ పిల్లల నవల పట్టుకు కూర్చుంది. దాంతో హాయిగా ఆడుకుంటోంది. ఆమెకది కేవలం ఓ మెరిసే దీర్ఘచతురస్రాకారపు వస్తువు. దాన్ని చేత్తో పట్టుకుని గిలకలా ఆడించాలని చూస్తోంది. కాని పైన మెరిసే కాగితం నునుపుగా ఉండడంతో పుస్తకం పట్టుజారిపోతోంది. మధ్య మధ్యలో దబ్బు దబ్బు మని కింద పడిపోతోంది. కొన్ని సార్లు వట్టి కవరు పేజీతో పట్టుకుని పైకెత్తుతుంది. కాని ఆ పుస్తకంలో ఇంకా ఎన్నో సన్నని పేజీలు ఉన్నాయని వాటిని చూడొచ్చని, తిప్పొచ్చని, నలపొచ్చని, చింపొచ్చని అలా ఇంకా ఎన్నో సరదా విన్యాసాలు చెయ్యొచ్చని ఆ పాపకి ఇంకా తెలీలేదు పాపం!

నిన్నే ఈ పాప వాళ్ల అక్క 'అన్నా' (మూడేళ్ళది) వచ్చింది. ఓ పెద్ద కుర్చీలో కూర్చుని 'A.J. Wentworth, B.A.' అన్న పుస్తకం పట్టుకుని వాళ్లమ్మ మేరీకి ‘చదివి వినిపిస్తోంది అన్నా. నిజంగా పెద్దవాళ్లు చదువుతున్నట్టే చదువుతోంది. అయితే ఆమె అనే మాటలకి చేత్తో పట్టుకున్న పుస్తకానికి ఏ సంబంధమూ లేదు. ఎవరో అదృశ్య స్నేహితుల విచిత్ర గాధలేవో చెబుతోంది. అల్లంత దూరంలో నన్ను చూసి, “మా అమ్మకి చదివి వినిపిస్తున్నాను. అచ్చంగా పదాలన్నీ నేనే చదువుతున్నాను,” అని మళ్లీ చదువులో పడిపోయింది. “అవునవును, వింటూన్నా!” అని కా సేపు కథ విని మళ్లీ నా పన్లో పడిపోయాను. ఆ తరువాత వాళ్లమ్మ మేరీ చెప్పింది. ఆన్నా చదువుతు చదువుతు మధ్యలో చదవడం ఆపి పేజీ తిప్పి మళ్లీ చదవడం కొనసాగిస్తుందట!

నిన్న హెలెన్ చదువు, ఇవాళ అన్నా చదువు - ఒ రెండూ చూస్తుంటే పిల్లలకి పుస్తకాలతో పరిచయం ఏర్పడడానికి రెండు పూర్తిగా భిన్న మైన మార్గాలు ఉన్నాయనిపించింది. మొదటి పద్దతిలో వరుసగా ముందు అక్షరాలు, తరువాత చిన్న చిన్న పదాలు, తరువాత కొన్నే పదాలతో కూర్చిన వాక్యాలు, తరువాత చిన్న చిన్న పుస్తకాలు, తరువాత పెద్ద పుస్తకాలు, ఇలా పరిచయం చేస్తూ పోతే చివరికి ఏ పుస్తకం అయినా చదివే సామర్థ్యం వచ్చే అవకాశం ఉంది. కాని ఈ పద్ధతిలో వచ్చిన చిక్కేంటంటే ఇలా ఒక్క పుస్తకం పూర్తయ్యేసరికే గగనమైపోతుంది. ఈ పద్ధతిలో పుస్తక ప్రపంచంలోకి ప్రవేశించడం అంటే వరుసగా ఎన్నో అవరోధాలని దాటుకుంటూ పోవడం అన్నమాట. ఒక అవరోధం దాటగానే మరొకటి సిద్దంగా ఉంటుంది. ఒక తలుపు తెరవగానే మరో మూసిన తలుపు ఆహ్వానిస్తుంది.

రెండో పద్ధతి అన్నాకి పుస్తకాలతో పరిచయం అయిన పద్ధతి. ఈ పుస్తకం నాది అని ఓ పుస్తకాన్ని తీసుకుని మనసుకి హత్తుకున్న నాడు అన్నాకి పుస్తక ప్రపంచంలోకి ప్రవేశం దొరికింది. ఆ ప్రపంచంలో పౌరసత్వం లభించింది. చిన్న చిన్న అక్షరాల నుండో, పదాల నుండో ప్రారంభించక 'పెద్దవాళ్ల దగ్గర పుస్తకాలు ఉంటాయి, అలాగే తన వద్ద కూడా పుస్తకాలు ఉంటాయి, ఉండగలవు' అన్న భావనతో ఆ పరిచయం మొదలయ్యింది. ఆ విశాలమైన భావనలో మెల్లగా చిన్న చిన్న భావాలు ఇముడుతూ వచ్చాయి. పుస్తకాల్లో కథలు దాక్కుని ఉంటాయని, వాటిలో మళ్లీ పదాలు ఉంటాయని, ఆ పదాల పని బడితే కథల్లోని రహస్యం తెలిసిపోతుందని, ఈ కథలని ఇతరులకి చెప్పొచ్చని, - ఇలా ఎన్నో విషయాలు ఆ ప్రాధమిక భావన ద్వార వరుసగా ఆమె మనసులోకి ప్రవేశించాయి.

సాంప్రదాయ పద్ధతిలో నేర్చుకున్న పాపకి తక్కిన విషయాలన్నీ - పదాలు, వాక్య నిర్మాణం మొదలైనవి - తెలియొచ్చు. అన్నా చివరి నుండి మొదలు పెట్టింది. 'ఇది నాది' అన్న భావన ఆమె మొదటి మెట్టు. మరి విద్య అనే సుదీర్ఘ ప్రయాసకి అంతరార్థం విజ్ఞాన సర్వస్వాన్నీ హృదయానికి హత్తుకుని 'ఇది నాది' అని ధీమాగా అనగలగడమేగా?

ఆధారము:-చెకుముకి