మహత్తరం..రక్తదానం
రక్తదానం అనేది దరిదాపుగా ప్రాణదానం లాంటిది. రోగ నివారణకోసం... ఒకరిరక్తం మరొకరికి ఇచ్చేపద్ధతిని రక్తదానం అంటారు. అమ్మకం అనకుండా దానం అని ఎందుకు అన్నారంటే ప్రస్తుతం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న నైతిక విలువల ప్రకారం ఒకరి శరీరంలో ఉన్నఅవయవాలని(ఉ. కంటిపొర, చర్మం, గుండె, మూత్రపిండం, రక్తం, వగైరాలు) మరొకరి అవసరానికి వాడదలుచుకున్నప్పుడు వాటిని దాతస్వచ్ఛందంగా ఇవ్వాలే తప్ప వ్యాపారదృష్టితో అమ్మకూడదు. కనుక ప్రపంచంలో చాలా మంది రక్తాన్ని దానంచేస్తారు. చేసినదానం సవ్యంగా వెచ్చించబడుతోందా, దుర్వినియోగంపాలవుతోందా అనే అనుమానం ఉండటం సహజం. దుర్వినియోగం అంటే మనం దానం చేసిన రక్తాన్ని కుళ్ళబెట్టి పారెయ్యడమయినా కావచ్చు లేదా నల్లబజారులో అమ్మకానికి పెట్టినాపెట్టొచ్చు.
ప్రపంచ రక్తదాన దినోత్సవం...
మన ప్రాణాలకు రక్తం అవసరం ఎంతఅవసరమో అందరికీ తెలిసిందే. ఇలాంటి రక్తం కొందరిలో తక్కువగా ఉంటుంది. కొందరూ సంపూర్ణ ఆరోగ్యవంతులుగా ఉంటారు. అలాంటి సంపూర్ణ ఆరోగ్యవంతుల రక్తం అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న వారి ప్రాణాలు నిలబెట్టేందుకు ఉపయోగపడుతుంది. అందుకే రక్తదానం చేయండి-ప్రాణాలను నిలబెట్టండి అనే నినాదాన్ని ప్రపంచ ఆరోగ్యసంస్థ ప్రాచుర్యంలోకి తెచ్చింది. రక్తందానం చేసే ప్రాణదాతలకు గుర్తింపుగా ఏటా జూన్ 14వ తేదీన ప్రపంచ రక్తదాన దినోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తారు. రక్తదానం చేసేందుకు ప్రజల్ని చైతన్యపరచడంతోపాటు రక్తదానం చేసే విషయంలో ప్రజలకు సరైన అవగాహన కల్పించడం ఈ కార్యక్రమ ముఖ్య ఉద్దేశం. రక్తదాతల సంస్థ అంతర్జాతీయ సమాఖ్య 1995లో ప్రతిఏటా అంతర్జాతీయ రక్తదాన దినోత్సవాన్ని నిర్వహించాలని నిర్ణయించింది.
ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ 2000వ సంవత్సరంలో రక్తం జీవితాన్ని కాపాడుతుంది. మంచిరక్తం నాతోనే ప్రారంభిస్తాను అనే నినాదాలతో ప్రపంచ రక్తదాన దినోత్సవాన్ని నిర్వహించింది. అనంతరం 2005 జూన్ 14న ప్రతి ఏటా ఈకార్యక్రమం ప్రపంచవ్యాప్తంగా నిర్వహించాలని నిర్ణయించారు. రక్తంలో ఎ, బి, ఒ అనే గ్రూపులు ఉన్నాయని కనుగొని నోబెల్ బహుమతి పొందిన కార్ల్ల్యాండ్ స్టెయినర్ జన్మదినం సందర్భంగా ప్రతిఏటా జూన్ 14న ప్రపంచ రక్తదాన దినోత్సవం నిర్వహించాలని నిర్ణయించి అప్పటినుంచి ఈకార్యక్రమానికి శ్రీకారం చుట్టారు.
ప్రతి 2సెకన్లకు ఎవరికో ఒకరికి రక్తం అవసరం ఉంటుంది. మీ రక్తం ఒకేసారి ఒకరికన్నా ఎక్కువ మందికి సహాయపడుతుంది. ప్రమాదానికి గురైనవారికి, అకాల పక్వమైన పిల్లలకి, పెద్ద శస్తచ్రికిత్స రక్తం కావలసిన రోగులకు, మీ రక్తాన్ని పరీక్ష చేసిన తరువాత నేరుగా ఉపయోగిస్తారు. గాయాలకు గురైన రోగులకి, రక్తహీనతతో బాధపడే రోగులకి, ఇతర శస్తచ్రికిత్స ఎర్రరక్తకణాలు మాత్రమే కావలసి వస్తాయి. ఈ ఎర్రరక్తకణాలు మీ రక్తం నుండి వేరు చేయబడతాయి. ఒకరి రక్తం మరొకరికి ఎక్కించవలసిన అత్యవసర పరిస్థితి ఎప్పుడు కలుగుతుంది? ఎప్పుడయినాసరే ఒక లీటర్ రక్తంలో 100 గ్రాముల కంటే ఎక్కువ రక్త చందురం ఉంటే ఆ వ్యక్తికి రక్తం ఎక్కించవలసిన పనిలేదు. ఎవరి రక్తంలో అయినాసరే లీటర్ ఒక్కంటికి 60 గ్రాములకంటే తక్కువ రక్త చందురం ఉంటే అది రక్తం ఎక్కించవలసినపరిస్థితి. అంతేకాని ఆపరేషన్ చేసినప్పుడల్లా రక్తం ఎక్కించవలసిన పనిలేదు.
ప్రమాదాలలో దెబ్బలు తగిలి రక్తం బాగా పోయినప్పుడు సర్వసాధారణంగా ఆపరేషన్ చేసి ప్రాణం కాపాడుతారు. ప్రమాదంలో పోయిన రక్తంతో పాటు ఆపరేషన్లో కూడా కొంత రక్తస్రావం జరుగుతుంది. ఈ సందర్భంలో మొత్తం నష్టం పది, పన్నెండు యూనిట్లు (ఒకయూనిట్=ఆర్ధలీటర్) దాకా ఉండొచ్చు. మన శరీరంలో ఉండే మొత్తం రక్తమే ఉరమరగా 12 యూనిట్లు ఉంటుంది. ఈ సందర్భంలో రోగి శరీరంలో ఉన్న పాతరక్తం అంతాపోయి కొత్త రక్తం ఎక్కించిన పరిస్థితిరావచ్చు. ఇటువంటి సందర్భంలో ఎన్నో కారణాలవల్ల దానం స్వీకరించిన వాడి రక్తం సులభంగా గడ్డకట్టదు. ఇటువంటి క్లిష్టమయిన పరిస్థితులు ఎదురైనప్పుడు రోగి సొంతరక్తాన్నే ఎంత వీలయితే అంత గొట్టాల ద్వారా పట్టి, కూడగట్టి, శుద్ధిచేసి, తిరిగివాడతారు.
రక్తం ఎందుకు దానం చేయాలి?
అన్ని జీవులు, రక్తం అనే ద్రవం మీద ఆధారపడి జీవిస్తాయి. రక్తం 60% ద్రవభాగం, 40% ఘనభాగంతో చేయబడింది. 90%నీరు, 10%పోషకాలు, హార్మోన్లు మొదలగు వాటితో తయారుచేయబడే, ద్రవభాగమైన ఈ ప్లాస్మా, ఆహారం, మందులు మొదలగువాటితో సులభంగా తిరిగి నింపబడుతుంది. కాని, ఆర్.బి.సి.(ఎర్రరక్తకణాలు), డబ్ల్యు.బి.సి.(తెల్లరక్తకణాలు), ప్లేట్లెట్స్ కలిగి ఉండే ఘనభాగం పోతే, యధాతథంగా రావడానికి సమయం తీసుకుంటుంది. మీరు ఇక్కడే అవసరపడతారు. దానిని తిరిగి యధాతథంగా రోగుల యొక్క శరీరం నింపడానికి తీసుకునేసమయం, అతని/ఆమె ప్రాణాన్ని తీయవచ్చు. కొన్ని సమయాలలో, శరీరం తిరిగి నింపడానికి వీలైన స్థితిని ఏ మాత్రం కలిగి ఉండకపోవచ్చు. రక్తాన్ని దానం మాత్రమే చేయవచ్చునని దాన్ని ఉత్పత్తి చేయలేమని మీకు తెలుసు. అంటే, రక్తం అవసరమయ్యే జీవితాలని మీరు మాత్రమే రక్షించవచ్చు. ప్రతి సంవత్సరం భారతదేశంలో, 250 సి.సి. రక్తం గల 40 మిలియన్ యూనిట్లు కావాలసి ఉంటే,. అందులో 500,000 యూనిట్ల రక్తం మాత్రమే అందుబాటులో ఉంది.
ఎవరు రక్తదానం చేయవచ్చు...?
ఎవరి నుండి రక్తదానం తిరస్కరిస్తారు?
ఒక్కరి రక్తదానం - ముగ్గురికి ప్రాణ దానం...
మీరిచ్చే ఒక్క పూర్తి యూనిట్ రక్తం (300-450) మిల్లీలీటర్ రక్తాన్ని మూడు బాగాలుగా ఉపయోగించి ముగ్గురి ప్రాణాలు కాపాడవచ్చు. ఉదాహరణకు మీ రక్తంలోని ఎర్రరక్తకణాలను ఒక రక్తహీనతతోనున్న వ్యక్తికి లేదా ప్రమాదంలో గాయపడ్డ వ్యక్తికి, ప్లాస్మా అనే ద్రవాన్ని హీమోఫిలియా అనే బ్లీడింగ్ డిజార్డర్ వ్యాధితోనున్న వ్యక్తికి, ప్లేట్లెట్స్ను డెంగ్యు వంటి ప్రాణాంతక జ్వరంతోనున్న వ్యక్తికి లేదా థ్రోంబోసైటీమియా వంటి వ్యాధితో నున్న వ్యక్తికి ఇవ్వడం ద్వారా మీరు చేసే ఒక్క యూనిట్ రక్తదానం ముగ్గురి ప్రాణాలను కాపాడినట్లవుతుంది.
అపోహ: రక్తదానం చేస్తే బలహీనపడి, నీరసించిపోతారు.
వాస్తవం: రక్తదానం తర్వాత ఎటువంటి బలహీనత సంభవించదు. అరగంట విశ్రాంతి తీసుకుని, ఒక రోజు ద్రవ పదార్ధాలు విరివిగా తీసుకుంటే ఎప్పటిలా ఆరోగ్యంగా ఇంకా ఉత్సాహంగా ఉంటారు.
అపోహ: కష్టమైన, శ్రమతో కూడిన పనులు చేసుకునేవారు ఇంతకుముందులా పనిచేసుకోలేరు.
వాస్తవం: రక్తదానం తర్వాత యధావిధిగా అన్నిరకాల శ్రమతో కూడిన పనులు చక్కగా చేసుకోవచ్చు.
అపోహ: రక్తదానం సమయంలో విపరీతమైన నొప్పి ఉంటుంది.
వాస్తవం: రక్తదానం సమయంలో ప్రత్యేకమైన సూది గుచ్చేటప్పుడు కలిగే చిన్నపాటి నొప్పి తప్పించి ఎటువంటి తీవ్రమైన బాధ ఉండదు.
అపోహ: రక్తదానం వల్ల ఎయిడ్స్ సంక్రమించవచ్చు.
వాస్తవం: రక్తదానం పూర్తి శాస్ర్తీయమైన, సురక్షితమైన పద్దతులలో ఏ రకమైన వ్యాధి క్రిములు సోకే అవకాశంలేని విధంగా జరుగుతుంది.
అపోహ: రక్తదానం వల్ల రక్తం తగ్గి రక్తహీనత వస్తుంది.
వాస్తవం: రక్తదానానికి ముందు అన్ని పరీక్షలు చేసి పూర్తి ఆరోగ్యవంతుల నుండి మాత్రమే తీసుకుంటారు. కనుక రక్తదానం తర్వాత ఎటువంటి రక్తహీనత ఏర్పడదు. ఒక యూనిట్ రక్తంలోని ఎర్ర రక్తకణాలు 3 రోజుల్లో, తెల్లకణాలు 3 వారాల్లో తిరిగి ఏర్పడతాయి.
అపోహ: రక్తదానం సన్నగా ఉండే వారు చేయకూడదు. లావుగా, బరువుగా ఉండే వారే చేయాలి.
వాస్తవం: లావుగా ఉండేవారిలో రక్తం ఎక్కువ ఏమీ ఉండదు పైగా స్థూల కాయం వల్ల అనారోగ్యంతో ఉండే అవకాశం ఉంది ఆరోగ్యంగా ఉన్నప్పటికీ తగినంత బరువుండి ఆరోగ్యంగా ఉంటే నిక్షేపంగా రక్తదానం చేయవచ్చు.
అపోహ: రక్తదానం తరువాత మద్యం సేవించలేరు.
వాస్తవం: తరువాత రోజు నుండి మీరు సేవించవచ్చు.
అపోహ: ఎయిడ్స్ వంటి ప్రాణాంతక వ్యాధులు కలుగవచ్చు.
వాస్తవం: లేదు ! ఒకసారి ఉపయోగించి పారవేసే సిరంజ్ లను ఉపయోగించేలా మరియు క్రిముల బారి నుండి దూరంగా ఉండేలా అన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు.
ఈ రోజుల్లో రక్తదానం చేస్తామని ముందుకొచ్చే వారి సంఖ్య తగ్గుతోంది. జనాభాలో నూరింట అయిదుగురు మాత్రమే రక్తదానం చేస్తామని ముందుకి వస్తున్నారు. ఇలా సరఫరా ఒకపక్క తగ్గిపోతూ ఉంటే మరొక పక్కనుండి వృద్ధుల జనాభా పెరుగుతోంది. రక్తదానం పుచ్చుకునే వారిలో ఎక్కవభాగం వయసు మళ్ళిన వారే. కనుక రక్తానికి ఎద్దడి రోజులు వస్తున్నాయి. దీనికి, నిల్వచెయ్య టంలోఇబ్బందులు వల్ల కృత్రిమంగా రక్తం తయారు చెయ్యాలనే కోరిక పెరిగింది. కృత్రిమంగా తయారుచేసిన రక్తం ఈ దిగువచూపిన లక్షణాలు కలిగి ఉండాలి.
హెల్త్చెకప్...
రక్తందానం చేయడానికి ముందు, దాత యొక్క చరిత్ర తెలుసుకుంటారు. అంతేకాదు, ఆ వ్యక్తి రక్తందానం చేయడానికి అర్హుడా కాడా అన్నివిషయ నిర్ధారణ కోసం డాక్టర్లు కొన్ని ప్రాథమిక పరీక్షలు నిర్వహిస్తారు. కాబట్టి మీరు రక్తదానం చేయడానికి ముందు డాక్టర్ సలహా ప్రకారం చేసుకోవడం వల్ల మిమ్మల్ని మీరు కాపాడుకోగలరు. దాంతో మీరు ఆరోగ్యంగా ఉన్నారో లేదో తెలుసుకోవచ్చు.
క్యాన్సర్ రిస్క్ను తగ్గిస్తుంది...
శరీరంలో ఐరన్ నిల్వల స్థాయి తగ్గడంవల్ల (తక్కువగా) ఉండటంవల్ల క్యాన్సర్ లక్షణాలను తగ్గిస్తుంది. రక్తదానం చేయడంవల్ల క్యాన్సర్తో బాధపడుతున్న అవకాశాలు ప్రత్యేకంగా పెద్దపేగు, ఊపిరితిత్తులు, కాలేయం, గొంతు, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్లు రాకుండా అడ్డుకుంటుంది.
అధిక రక్తపోటును నియంత్రిస్తుంది...
మీరు రక్తదానం చేసినప్పుడు, రక్త పరిమాణం సమతుల్యం చెంది, రక్తపోటును నిరోధిస్తుంది. కాబట్టి ఒక ఆరోగ్యకరమైన గుండె, గుండె సంబంధిత వ్యాధులను నివారించడానికి రక్తదానం చేయడం మంచిది.
కొలెస్టరాల్ తగ్గిస్తుంది...
శరీరంలోని రక్తకణాల్లో కొలెస్టరాల్ నిల్వ ఉంటుంది. ఎర్ర రక్తకణాల్లో చెడు, మంచి కొలెస్టరాల్ ఉంటుంది. కాబట్టి కొలెస్టరాల్ స్థాయిలను తగ్గించడానికి రక్తదానం చాలా ఉపయోగకరం.
రక్తం నష్టం అధిగమించడానికి సహాయం చేస్తుంది...
మీరు రక్తదానం చేసినప్పుడు, తిరిగి మీ శరీరంలో ఏర్పడిన రక్త నష్టాన్ని భర్తీ చేయడం కోసం 4-8 రోజుల సమయం పడుతుంది. ఆ సమయంలో ఎర్రరక్తకణాల్లో ఉన్న రక్తం శరీరం మొత్తం పునరుద్దరణ సరిచేస్తుంది. మరి కొన్ని ప్రయోజనాలేంటంటే పురుషులు ప్రతి మూడు నెలలకొకసారి రక్తదానం చేయొచ్చు. మహిళలు ప్రతి నాలుగు నెలలకొకసారి డొనేట్ చేయవచ్చు. అయితే మీరు రక్తదానం చేసేటప్పుడు మీ డాక్టర్ను తప్పనిసరిగా సంప్రదించాలి.
ఆధారము: సూర్య న్యూస్