డెంగీ

• డేంగీ జ్వరం , బ్రేక్‌బోన్ జ్వరం గా కూడా పిలవబడే, ఒక సాంక్రమిక ఉష్ణమండల వ్యాధి. డెంగీ వైరస్ వల్ల వస్తుంది. లక్షణాలు జ్వరం, తలనొప్పి,కండరం మరియు కీళ్ళ నొప్పులు, మరియు సహజమైన చర్మ దద్దురు తట్టు లాంటిది కలిగి ఉంటాయి. కేసులలో కొంత ప్రమాణములో వ్యాధి ప్రాణాంతకమైన డేంగీ హెమోర్రేజిక్ జ్వరంగా వృద్ధి చెందుతుంది, ఇది రక్తస్రావం, రక్త సూక్ష్మఫలకికల సంఖ్య క్షీణించడం మరియు రక్త ప్లాస్మా కారడం, లేదా డేంగీ షాక్ సిండ్రోమ్గా పరిణమిస్తుంది, ఇందువల్ల అపాయకరమైన తక్కువ రక్త పోటు సంభవిస్తుంది.
• డేంగీ వ్యాధి వివిధ జాతుల ఏడిస్ జాతి దోమ, ప్రధానంగా ఏ. ఈజిప్టై ద్వారా సంక్రమిస్తుంది. డేంగీ వైరస్ నాలుగు రకాలు ఉన్నాయి; ఒక రకంతో సంక్రమణం సాధారణంగా ఆ రకానికి జీవితాంతం వ్యాధి నిరోధక శక్తి ఇస్తుంది, కాని ఇతరవాటికి స్వల్పకాలిక వ్యాధి నిరోధక శక్తిని మాత్రమే ఇస్తుంది. రెండవ సారి సంక్రమణం వేరే రకం వల్ల కలిగితే అది తీవ్రమైన ఫలితాలను కలిగిస్తుంది. టీకా లేనందున, నివాస స్థలముల లో దోమల సంఖ్యను తగ్గించడం మరియు దోమకాట్లకు గురికాకుండా ఉండటం ద్వారా నివారణ కలిగించ వచ్చు.
• తీవ్రమైన, స్వల్ప లేదా ఓమాదిరి డేంగీ యొక్క చికిత్స, నోటిద్వారా గాని లేదా ఇంట్రావీనస్ రీహైడ్రేషన్ గాని, మరియు చాలా తీవ్రమైన కేసుల కోసం ఇంట్రావీనస్ ఫ్లూయిడ్స్ మరియు రక్త మార్పిడి అవసరం. డేంగీ జ్వరము యొక్క ఉదంతం 1960ల నుంచి నాటకీయంగా పెరిగింది, ప్రతి ఏటా 5–10 కోట్ల మంది ప్రజలు ఈ వ్యాధి బారిన పడుతున్నారు. పరిస్థితి యొక్క ప్రారంభ వివరణలు 1779 నాటివి, మరియు దాని వైరల్ కారణము మరియు సంక్రమణం ప్రారంభ 20వ శతాబ్దంలో స్పష్టపరచబడింది. డేంగీ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం కాలం నుంచి ఒక భౌగోళిక సమస్య అయింది మరియు 110 కంటే ఎక్కువ దేశాలలో అది ఎండెమిక్ స్థాయిలో వుంది. దోమలను నిర్మూలించడంతో పాటు, టీకా అభివ్రుధ్ధి పై క్రుషి కొనసాగుతున్నది, అలాగే వైరస్‌పై నేరుగా చికిత్స కొరకు కూడా ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి.

గుర్తులు మరియు లక్షణాలు

డెంగీ జ్వరము యొక్క లక్షణాల రేఖాచిత్రాత్మక వర్ణన

విలక్షణంగా, డేంగీ వైరస్‌ సంక్రమణం గలవారు వ్యాధి లక్షణ రహితులు (80%) లేదా అవలక్షణ రహిత జ్వరము లాంటి స్వల్ప లక్షణాలు మాత్రమే ఉంటాయి. ఇతరులకు చాలా తీవ్ర అనారోగ్యము (5%) ఉంటుంది, మరియు కొంత మేరకు అది ప్రాణాంతకమైనది. పొదిగే కాలవ్యవధి (లక్షణాల యొక్క బహిర్గతము మరియు ప్రారంభ సమయం మధ్య) 3–14 రోజుల పరిధిలో ఉంటుంది, కానీ చాలా తరుచు 4–7 రోజులు. అందువల్ల, స్థానిక ప్రదేశాల నుంచి తిరిగి వచ్చే ప్రయాణీకులకు డేంగీ ఉండే అవకాశము లేదు. ఒకవేళ స్వదేశానికి వచ్చిన 14 కంటే ఎక్కువ రోజుల తరువాత జ్వరము లేదా ఇతర లక్షణాలు ప్రారంభమైతే. పిల్లలు సాధారణ జలుబు మరియు గ్యాస్ట్రోఎంటెరైటిస్ (వాంతికి మరియు అతిసారము) వాటి యొక్క అవే లక్షణాలను తరుచు అనుభవిస్తారు మరియు సాధారణంగా పెద్దల కంటే తక్కువ తీవ్ర లక్షణాలు కలిగి ఉంటారు, కానీ తీవ్రమైన అవలక్షణాలకు చాలా సులభంగా గురౌతారు.

క్లినికల్ మార్గం

• డేంగీ యొక్క స్వాభావికమైన లక్షణాలు అకస్మాత్తు-ప్రారంభ జ్వరము, తలనొప్పి (విలక్షణంగా కళ్ళ వెనుక ఉంటుంది), కండరము మరియు కీళ్ళ నొప్పులు, మరియు దద్దురు. డేంగీకు ప్రత్యామ్నాయ పేరు, "బ్రేక్-బోన్ జ్వరము", కండరము మరియు కీళ్ళ నొప్పులతో కూడి వస్తుంది. సంక్రమణ మార్గం మూడు దశలుగా విభజించబడింది: తాపము, అపాయకరం, మరియు కోలుకోవడం.
• తాప దశ అధిక జ్వరముతో కూడి ఉంటుంది, తరుచు 40 °C (104 °F)పైనే, మరియు సాధారణమైన నొప్పి మరియు తలనొప్పితో కూడి ఉంటుంది; ఇది సాధారణంగా రెండు నుంచి ఏడు రోజుల వరకు ఉంటుంది. ఈ దశలో, లక్షణాలు ఉన్నవారిలో 50–80% మందిలో దద్దురు సంభవిస్తుంది. ఇది లక్షణాల యొక్క మొదటి లేదా రెండవ రోజు ఎర్రబడిన చర్మము లాగా, లేదా అనారోగ్య క్రమంలో తరువాత (4–7 రోజులు), తట్టు-లాగా దద్దురుగా సంభవిస్తుంది. కొన్ని పెటెచియె (చర్మము వత్తినపుడు మాయమవని చిన్న ఎర్రటి చుక్కలు, విరిగిన రక్తకేశనాళికల వల్ల కలిగేవి) ఈ సమయంలో కనిపించవచ్చు, అలాగే నోరు మరియు ముక్కు యొక్క శ్లేష్మపొరల నుంచి కొంత స్వల్ప రక్తస్రావం జరగవచ్చు. జ్వరమే ప్రామాణికంగా రెండు దశలు స్వభావం గలది, తగ్గడం మరియు ఒకటి లేదా రెండు రోజులలో తిరిగి రావడం, అయినా గాని ఈ నమూనా ఎంత తరచు మామూలుగా సంభవిస్తుందనే దాంట్లో విస్తృత వ్యత్యాసము ఉంది.
• కొంత మంది ప్రజల్లో, వ్యాధి ప్రమాదకర దశకు దారితీస్తుంది, తరువాత అధిక జ్వరము యొక్క నిశ్చయమునకు దారితీస్తుంది మరియు విలక్షణంగా ఒకటి లేదా రెండు రోజులు ఉంటుంది. ఈ దశలో పెరిగిన రక్తకేశనాళిక పారగమ్యత మరియు కారడం వల్ల ఛాతీ మరియు ఉదర కుహరము లో గుర్తించదగిన ద్రవం ప్రోగవడం జరగవచ్చు. ఇది ప్రసారం నుంచి ద్రవం కాళీకావడం మరియు ప్రాణాధార అవయవాలకు తగ్గిన రక్త సరఫరా కి దారి తీస్తుంది. ఈ దశలో, అవయవ విధిలోపం మరియు తీవ్ర రక్తస్రావం, విలక్షణంగాఅన్నాశయపేగు మార్గము నుంచి, సంభవించవచ్చు. షాక్ (డెంగ్యూ షాక్ సిండ్రోమ్) మరియు రక్తస్రావము (డేంగీ రక్తస్రావక జ్వరము) డేంగీ యొక్క అన్ని కేసులలో 5% కంటే తక్కువ వాటిలో సంభవిస్తుంది,ఏదేమైనప్పటికి డేంగీ వైరస్ ("రెండవ సంక్రమణం") యొక్క ఇతర సెరోరకములతో గతంలో సంక్రమణం పొందిన వారికి ప్రమాదావకాశము పెరగుతుంది.
• తదుపరి కోలుకొనే దశ, రక్త ప్రవాహంలోకి కారిపోయిన ద్రవాన్ని లీనం చేసుకోవడంతో సంభవిస్తుంది. ఇది సాధారణంగా రెండు నుంచి మూడు రోజులు కొనసాగుతుంది. మెరుగవడం తరుచు ఆశ్చర్యమైనది, కానీ తీవ్రమైన దురదపెట్టడం మరియుతక్కువ గుండె చప్పుడు ఉండవచ్చు. మరొక దద్దురు సంభవించవచ్చు మాక్యులోపాపులర్ గాని లేదా వాస్కులైటిక్ ఆకారముతో, తదుపరి చర్మము ఊడిపోతుంది. ఈ దశలో, ద్రవం ఓవర్‌లోడ్ స్థితి సంభవించవచ్చు; ఒకవేళ అది మెదడును ప్రభావితం చేస్తే, అది స్పృహ యొక్క తగ్గించిన స్థాయి లేదా మూర్ఛలు కలిగించవచ్చు. తరువాత అలసట భావన వారాల తరబడి కొనసాగవచ్చు.

సహసంబంధ సమస్యలు

• డేంగీ అప్పుడప్పుడు వివిధ ఇతర శరీర వ్యవస్థల ను, విడిగా కాని లేదా సాంప్రదాయ డేంగీ లక్షణాలతో పాటుగా ప్రభావితము చేయగలదు. తీవ్రమైన కేసుల యొక్క 0.5–6% లో స్పృహ యొక్క తగ్గిన స్థాయి సంభవిస్తుంది, ఇది వైరస్‌తో మెదడు యొక్క సంక్రమణం కు గాని లేదా ప్రాణాధార అవయవాల యొక్క బలహీనపరచబడిన కారణంగా నేరుగా కాని అరోపించదగినది, ఉదాహరణకు, కాలేయం.
• డేంగీ సందర్భంలో ఇతర న్యూరోలాజికల్ అపవ్యవస్థలు నివేదించబడినవి, ట్రాన్స్‌వర్స్ మైలిటిస్ మరియుగ్యుల్లైన్-బార్రే సిండ్రోమ్ లాంటివి. గుండె యొక్క సంక్రమణం మరియు తీవ్రమైన కాలేయ విఫలత అరుదైన అవలక్షణాలలో ఉన్నాయి.

కారణము

వైరాలజీ

డెంగీ వైరస్ విరియోన్లు (కేంద్రం వద్ద నల్ల చుక్కల యొక్క క్లస్టర్) చూపించే టిఇఎం మైక్రోగ్రాఫ్

• డేంగీ జ్వరము వైరస్ (డిఇఎన్‌వి) ఫ్లావివైరస్ ప్రజాతి; ఫ్లావివిరిడే కుటుంబము యొక్క ఆర్ఎన్‌ఎ వైరస్. ఇదే ప్రజాతి యొక్క ఇతర సభ్యులు ఎల్లో జ్వరము వైరస్, వెస్ట్ నైల్ వైరస్, సెయి. లూయిస్ ఎన్‌సెఫలైటిస్ వైరస్, జపనీస్ ఎన్‌సెఫలైటిస్ వైరస్, టిక్-బార్న్ ఎన్‌సెఫలైటిస్ వైరస్,క్యాసనూర్ అడవి జ్వరము వైరస్, మరియు ఓమ్స్‌క్ హెమొర్రేజిక్ జ్వరము వైరస్ కలిగి ఉంటాయి. చాలా మటుకు అర్థ్రోపాడ్ల (దోమలు లేదా టిక్లు) ద్వారా సోకుతాయి, మరియు అందువల్ల ఆర్బోవైరస్‌లు (ఆర్థ్రోపాడ్-బోర్న్ వైరస్లు) గా కూడా ఉదహరించబడతాయి.
• డేంగీ వైరస్ జీనోమ్ (జన్యు సామగ్రి) సుమారు 11,000 న్యూక్లియోటైడ్ బేస్‌లను కలిగి ఉంటుంది, అవి వైరస్ అణువు గా మారే మూడు విభిన్న రకాల ప్రోటీన్ పరమాణువులు (సి, పిఆర్‌ఎమ్ మరియు ఇ) మరియు ఏడు ఇతర రకాల ప్రోటీన్ పరమాణువులు (ఎన్‌ఎస్1, ఎన్‌ఎస్2ఎ, ఎన్‌ఎస్2బి, ఎన్‌ఎస్3, ఎన్‌ఎస్4ఎ, ఎన్‌ఎస్4బి, ఎన్‌ఎస్5) కోసం కోడ్ అవుతాయి ఇవి సంక్రమణం కలిగిన ఆథిదేయి యొక్క కణాలలో మాత్రమే ఉంటాయి మరియు వైరస్ యొక్క రెప్లికేషన్ కోసం అవసరం.వైరస్ యొక్క నాలుగు రీతులు ఉన్నాయి, అవి సెరోరకంలుగా పిలవబడతాయి, మరియు ఇవి డిఇఎన్‌వి-1, డిఇఎన్‌వి-2, డిఇఎన్‌వి-3 మరియు డిఇఎన్‌వి-4 గా ఉదహరించబడినాయి. అన్ని నాలుగు సెరోరకాలు వ్యాధి యొక్క పూర్తి రూపమును కలగించగలదు. ఒక సెరోరకముతో సంక్రమణం ఆ సెరోరకానికి జీవితకాలం వ్యాధినిరోధక శక్తిని ఉత్పత్తి చేస్తుందని నమ్మబడినది కాని ఇతర వాటికి విరుద్ధంగా స్వల్ప కాలిక రక్షణను మాత్రమే ఉత్పత్తి చేస్తుంది.
• రెండవ సారి సంక్రమణంపై ప్రత్యేకించి తీవ్రమైన అవలక్షణాలు సంభవిస్తాయి ఒకవేళ ఒకరు గతంలో సెరోరకం డిఇఎన్‌వి-1 కు గురి అయి ఉండి తరువాత సెరోరకం డిఇఎన్‌వి-2 లేదా సెరోరకం డిఇఎన్‌వి -3 సంక్రమిస్తే, లేదా ఒకవేళ ఒకరు గతంలో రకం డిఇఎన్‌వి -3 కు గురి అయి ఉండి తరువాత డిఇఎన్‌వి-2 తెచ్చుకుంటే.

వ్యాప్తి

దోమ ఏడిస్ ఈజిప్టై మానవ ఆతిథేయి నుంచి పోషణ పొందడం

• డేంగీ వైరస్ ప్రాథమికంగా ఏడెస్ ప్రత్యేకించి ఏ. ఈజిప్టైదోమల ద్వారా వ్యాప్తి చెందుతుంది. ఈ దోమలు సాధారణంగా 35° ఉత్తరము మరియు 35° దక్షిణము అక్షాంశముల మధ్య 1,000 మీటర్లు (3,300 అడుగులు) యొక్క ఎత్తు కింద జీవిస్తాయి. అవి పగటి పూట కుడతాయి. వ్యాధిని వ్యాపించే ఇతర ఏడెస్ జాతులు ఏ. ఆల్బోపిక్టస్, ఏ. పాలినేసియన్సిస్ మరియుఏ. స్క్యుటెల్లారిస్. వైరస్ యొక్క ప్రాథమిక ఆతిథేయి మానవులు, కాని అది మానవులు కాని ప్రైమేట్‌లలో కూడా వ్యాపిస్తాయి. వ్యాధి సంక్రమణం ఒకే కాటుతో కూడా జరుగుతుంది. డేంగీ జ్వరముతో ఉన్న వ్యక్తి నుంచి రక్తాన్ని పీల్చుకున్న ఆడ దోమ పేగు యొక్క లైనింగ్ కణాలలో వైరస్‌ చేరుతుంది. సుమారు 8–10 రోజుల తరువాత, దోమ యొక్క లాలాజలం గ్రంథులతో సహా ఇతర కణజాలములకు వైరస్ వ్యాపిస్తుంది. అటపిమ్మట వైరస్ దోమ లాలాజలంలోకి విడుదల చయబడుతుంది. వైరస్ వల్ల దోమపై ఎటువంటి హానికరమైన ప్రభావము లేనట్లు కనిపిస్తుంది, జీవితాంతం సంక్రమణం అలాగే ఉండిపోతుంది. ఇతర సకశేరుకాల కంటే మానవులకు అతి సమీపంలో జీవించేందుకు, పోషణ పొందేందుకు, ఏడెస్ ఏజిప్టి తన గుడ్లను కృత్రిమ నీటి కంటైనర్లలో పెట్టేందుకు ప్రాధాన్యత నిస్తాయి.
• డేంగీ సంక్రమిత రక్త ఉత్పత్తులు ద్వారా మరియు అవయవ దానం ద్వారా కూడా సోకగలదు. సింగపూర్ లాంటి దేశాలలో, డేంగీ అనేది స్థానికం, ప్రతి 10,000 మార్పిడులు లకు ప్రమాదావకాశం 1.6 మరియు 6 మధ్య ఉండవచ్చని అంచనా వేయబడింది.నిలువు సోకడం (తల్లి నుంచి శిశువుకు) గర్భము లేదా జననము సమయంలో నివేదించబడింది. ఇతర వ్యక్తి-నుంచి-వ్యక్తికి సోకే మార్గాలు కూడా నివేదించబడ్డాయి, కాని అవి చాలా అరుదు.

ముందస్తుగుణము

• శిశువులు మరియు చిన్న పిల్లలలో తీవ్రమైన వ్యాధి చాలా సాధారణం, మరియు చాలా ఇతర సంక్రమణాలతో పోలిస్తే సాపేక్షముగా బాగా పోషణపొందిన పిల్లలలో ఇది చాలా సాధారణం. మగవాళ్ళ కంటే కూడా ఆడవారికి ఎక్కువ ప్రమాదావకాశము ఉంది.మధుమేహం మరియు ఆస్తమా లాంటి దీర్ఘకాలిక వ్యాధులు ఉన్న ప్రజలలో డేంగీ ప్రాణాంతకము కాగలదు.
• ప్రత్యేకమైన జన్యువులలో తీవ్రమైన డేంగీ అవలక్షణాల యొక్క పెరిగిన ప్రమాదావకాశముతో పాలిమార్ఫిసమ్స్ (సాధారణ వ్యత్యాసాలు) జోడించబడినాయి. ఉదాహరణలు టిఎన్ఎఫ్ఎ, మన్నన్-బైండింగ్ లెక్టిన్, సిటిఎల్ఎ4, టిజిఎఫ్β , డిసి-సైన్, మరియు హ్యూమన్ ల్యూకోసైట్ యాంటిజెన్ యొక్క ప్రత్యేకమైన రూపాలు గా పిలవబడే ప్రొటీన్ల కోసం జన్యువుల కోడింగ్ కలిగి ఉన్నాయి. గ్లూకోస్-6-ఫాస్ఫేట్ డీహైడ్రోజినేస్ లోపం గా పిలవబడే, ఆఫ్రికన్లలో ఒక సాధారణ జన్యువు అసాధారణత, ప్రమాదావకాశమును పెంచేదిగా కనిపిస్తుంది.విటమిన్ డి రెసెప్టర్ మరియు ఎఫ్‌సివైఆర్ కోసం జన్యువులలోని పాలిమార్ఫిసమ్స్ రెండవసారి డెంగ్యూ సంక్రమణంలో తీవ్రమైన వ్యాధికి విరుద్ధంగా రక్షణను అందిస్తున్నట్లుగా కనబడుతుంది.

యంత్రాంగము

డేంగీ వైరస్ ఉన్న దోమ ఒక వ్యక్తిని కుట్టినపుడు, దోమ యొక్క లాలాజలంతో పాటుగా వైరస్ అతని చర్మములోకి ప్రవేశిస్తుంది. అది తెల్ల రక్త కణములకు చుట్టుకుంటుంది. కణాలలోకి ప్రవేశిస్తుంది, మరియు కణాలలోపల పునరుత్పత్తి చేసుకుంటుంది అప్పుడు అవి శరీరమంతటా తిరుగుతాయి. ఇంటర్‌ఫెరాన్ లాంటి ప్రత్యేక ప్రోటీన్లను ఉత్పత్తి చేయడం ద్వారా, తెల్ల రక్త కణాలు ప్రతిస్పందిస్తాయి. అవి జ్వరము, ఫ్లూ-లాంటి లక్షణాలు మరియు తీవ్రమైన నొప్పుల లాంటి, చాలా లక్షణాలకు కారణమౌతాయి. తీవ్రమైన వ్యాధిలో, శరీరం లోపల వైరస్ ఉత్పత్తి అధికమౌతుంది, మరియు ఎక్కువ అవయవాలు (కాలేయం మరియు బోన్ మారో లాంటివి) ప్రభావం చెందుతాయి. రక్తప్రవాహం నుంచి ద్రవం శరీర కుహరాలలోకి చిన్న రక్త నాళాల యొక్క గోడల నుంచి కారుతుంది. ఫలితంగా, రక్త నాళాలలో తక్కువ రక్తం ప్రవహిస్తుంది, మరియు రక్త పీడనము తగ్గి, ప్రాణాధార అవయవాలకు తగినంత రక్తమును సరఫరా కాదు. అంతేకాకుండా, యెముకల మజ్జ సరిగా పని చేయకపోవడం ప్లేట్‌లెట్ల సంఖ్య తగ్గడానికి దారి తీస్తుంది. రక్తము గడ్డకట్టడానికి ప్లేట్‌లెట్లు అవసరము; రక్తస్రావము యొక్క ప్రమాదావకాశమును ఇది పెంచుతుంది, ఇది డేంగీ జ్వరము యొక్క ఇతర ప్రధాన అవలక్షణం.

వైరల్ రెప్లికేషన్

• ఒకసారి చర్మము లోపల, లాంగర్‌హాన్స్ కణములకు డెంగ్యూ వైరస్ చుట్టుకుంటే (వ్యాధి కారకాలను గుర్తించే చర్మములోని డెండ్రైటిక్ కణముల జనాభా). లాంగర్‌హాన్స్ కణముపై మెంబ్రేన్ ప్రోటీన్మరియు వైరల్ ప్రోటీన్ల మధ్య చుట్టుకోవడం ద్వారా వైరస్ కణాలలోకి ప్రవేశిస్తుంది, డిసి-సైన్, మాన్నోస్ రెసెప్టార్ మరియు సిఎల్‌ఇసి5ఎ గా పిలవబడే విశేషంగా సి-రకం లెక్టిన్‌లు. డిసి-సైన్, డెండ్రైటిక్ కణాలపై విదేశీ సామగ్రి కోసం నాన్-రెసెప్టార్, ప్రవేశము యొక్క ముఖ్య బిందువుగా అనిపిస్తుంది. డెండ్రైటిక్ కణము సమీపలింఫ్ నోడ్ వద్దకు జరుగుతుంది. ఇంతలో, కణము యొక్క ఎండోప్లాస్మిక్ రెటిక్యులమ్ పై మెంబ్రేన్-బౌండ్ తిత్తిలలో వైరస్ జీనోమ్ రెప్లికేట్ అవుతుంది, అక్కడ కణము యొక్క ప్రోటీన్ సింతసిస్ ఉపరకణం కొత్త వైరల్ ప్రోటీన్లను ఉత్పత్తి చేస్తుంది, మరియు వైరల్ ఆర్ఎన్ఎ నకలు చేయబడుతుంది. అపరిణత వైరస్ అణువులు గోల్జి ఉపరకణము కు రవాణా చేయబడతాయి, అవసరమైన చక్కెర గొలుసులు (గ్లైకోప్రోటీన్‌లు) అందుకునే కొన్ని ప్రోటీన్లు ఉన్న కణము యొక్క భాగము. సంక్రమిత కణము యొక్క ఉపరితలముపై ఇప్పటి పరిణత కొత్త వైరస్‌లు మొలకెత్తుతాయి మరియు ఎక్సోసైటోసిస్‌ చే విడుదల చేయబడతాయి. మోనోసైట్‌లు మరియుమాక్రోఫేజ్‌లు లాంటి, ఇతర తెల్ల రక్త కణములలోకి అవి అప్పుడు ప్రవేశించగలగుతాయి.
• సంక్రమిత కణముల యొక్క ప్రారంభ ప్రతిచర్య ఇంటర్‌ఫెరాన్ ఉత్పత్తి చేయడమే, జెఎకె-స్టాట్ పాత్‌వే ద్వారా సంధి చేయబడిన ప్రోటీన్ల యొక్క పెద్ద సముదాయము యక్క ఉత్పత్తిని వృద్ధి చేయడం వల్ల ఇన్నేట్ ఇమ్యూన్ వ్యవస్థ ద్వారా వైరల్ సంక్రమణంకు విరుద్ధంగా ఎన్నో ఆత్మరక్షణలను పుట్టించే ఒక సైటోకైన్. డెంగ్యూ వైరస్ యొక్క కొన్ని సెరోరకాలు ఈ ప్రక్రియను మందగింపజేసేందుకు మెకానిసమ్స్ ఉన్నట్లు కనిపిస్తాయి. ఇంటర్‌ఫెరాన్ కూడా అడాప్టివ్ ఇమ్యూన్ వ్యవస్థ ను క్రియాత్మకం చేస్తుంది, వైరస్‌తో సంక్రమణం చెందిన ఏదైనా కణమును నేరుగా దాడి చేసే టి కణములు అలాగే వైరస్‌కు విరుద్ధంగా యాంటిబాడీల యొక్క ఉత్పాదనకు ఇది దారి తీస్తుంది. వివిధ యాంటిబాడీలు ఉత్పాదన చేయబడతాయి; కొన్ని వైరల్ ప్రోటీన్లకు దగ్గరిగా చుట్టుకొని ఉంటాయి మరియు ఫాగోసైటోసిస్ ( ప్రత్యేకిత కణముల చే అంతర్గ్రహణము మరియు నాశనము) కోసం వాటిని లక్ష్యం చేసుకుంటాయి, కాని కొన్ని వైరస్‌కు తక్కువ బాగా చుట్టుకొని ఉంటాయి మరియు మరియు ఫాగోసైట్స్ యొక్క భాగములోకి వైరస్‌ను చేరవేసేందుకు బదులు కనిపిస్తాయి అక్కడ అది నాశనము చేయబడవు కాని తదుపరి రెప్లికేట్ చేయగలుగుతుంది.

తీవ్రమైన వ్యాధి

• డేంగీ వైరస్ యొక్క విభిన్న హానితో రెండవ సంక్రమణం ఎందుకు ప్రజలను డేంగీ హెమోర్రేజిక్ జ్వరము మరియు డెంగ్యూ షాక్ సిండ్రోమ్ యొక్క ప్రమాదావకాశములో ఉంచుతుందో పూర్తిగా స్పష్టం కాలేదు. అత్యంత విస్త్రుతంగా అంగీకరించబడిన వాదం యాంటిబాడి-డిపెండెంట్ పెంపుదల (ఎడిఇ). ఎడిఇ వెనుక సరియైన మెకానిసమ్ అస్పష్టము. నాన్-న్యూట్రలైజింగ్ యాంటిబాడీల యొక్క బలహీన చుట్టుకోవడం మరియు నాశనం కోసం వైరస్ అంతర్గ్రహణం చేసిన తెల్ల రక్త కణాల యొక్క తప్పుడు కంపార్ట్‌మెంట్‌లోకి చేరవేత వల్ల అది కలిగి ఉండవచ్చు. తీవ్రమైన డేంగీ-సంబంధిత అవలక్షణాలకు మూలాధారమైనది కేవలం ఎడిఇ మెకానిసమ్ మాత్రమే కాదని సందేహము, పరిశోధన యొక్క విభిన్న పరంపరలు టి కణములు మరియు సైటోకైన్‌లు మరియు కాంప్లిమెంట్ వ్యవస్థ లాంటి కరిగిపోయే కారకాల కోసం పాత్ర భావించబడింది.
• తీవ్రమైన వ్యాధి రెండు సమస్యలతో గుర్తించబడింది: ఎండోథీలియం (రక్త నాళాలలో ఉన్న కణాలు) సరిగ్గా పని చేయలేక పోవడం మరియు క్రమరహితమైన రక్తము గడ్డకట్టడం. ఎండోథీలియల్ సరిగ్గా పనిచేయకపోవడం రక్త నాళముల నుంచి ఛాతీ మరియు ఉదర కుహరములలోకి ద్రవము కారడముకు దారి తీయవచ్చు, అప్పుడు ఘనీభవ క్రమరహితము రక్తస్రావ అవలక్షణాలకు బాధ్యత. రక్తములో అత్యధిక వైరల్ భారం మరియు ఇతర అవయవాల (బోన్ మారో మరియుకాలేయము లాంటివి) యొక్క ప్రమేయము మరింత తీవ్రమైన వ్యాధితో కూడుకొన్నవి. ప్రభావితమైన అవయవాలలోని కణాలు చనిపోతాయి, సైటోకైన్స్ యొక్క విడుదల మరియు ఘనీభవనము మరియు ఫైబ్రినోలైసిస్ (రక్తము గడ్డకట్టడము మరియు గడ్డ అధోగతి యొక్క ఎదుర్కొనే వ్యవస్థలు) రెండిటి క్రియాత్మకానికి దారితీస్తుంది. ఈ మార్పులు ఎండోథీలియల్ సరిగ్గా పనిచేయకపోవడం మరియు ఘనీభవించే క్రమరహితము రెంటికి కలిపి దారి తీస్తుంది.

రోగనిర్ధారణ

హెచ్చరిక చిహ్నాలు

• కడుపు నొప్పి
• నిరంతర వాంతులు
• కాలేయం వాపు
• శ్లేష్మ రక్తస్రావము తక్కువ ప్లేట్‌లెట్లతో అధిక హెమటోక్రిట్
• నిద్రమత్తు

• నివేదించబడిన లక్షణాలు మరియు శారీరక పరీక్ష ఆధారంగా, డెంగీ రోగనిర్ధారణ విలక్షణంగా క్లినిక్ ‌పరంగా చేయబడుతుంది; ప్రత్యేకించి స్థానిక ప్రాంతాలలో ఇది వర్తిస్తుంది. అయినప్పటికి, ప్రారంభ వ్యాధి ఇతర వైరల్ సంక్రమణాల నుంచి వేరు చేయడం కష్టం కావచ్చు. జ్వరము అలాగే దిగువ వాటిలో రెండిటిని కనుగొనటంపై సంభవనీయ రోగనిర్థారణ ఆధారపడి ఉంది: వికారము మరియు వాంతికి, దద్దు, సాధారణమైన నొప్పులు, తక్కువ తెల్ల రక్త కణ సంఖ్య, పాజిటివ్టార్నికెట్ పరీక్ష, లేదా ఎండెమిక్ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న ఎవరిలోనైనా ఏదైనా హెచ్చరిక చిహ్నము (పట్టిక చూడండి). తీవ్రమైన డెంగ్యూ ప్రారంభానికి ముందు హెచ్చరిక చిహ్నాలు విలక్షణంగా సంభవిస్తాయి. టార్నికెట్ పరీక్ష, ప్రయోగశాల పరిశోధనలు సిద్ధంగా అందుబాటులో లేని చోట సెట్టింగులలో ప్రత్యేకంగా ఉపయోగకరం, ఐదు నిమిషాల వరకు రక్త పోటు కఫ్ యొక్క ఉపయోగం కలిగి ఉంటుంది, తదుపరి ఏదైనాపెటెచియల్ హెమోర్రేజెస్ యొక్క లెక్కింపు ద్వారా; అత్యధిక సంఖ్య డెంగ్యూ యొక్క రోగనిర్ధారణను చేసే అవకాశం చాలా ఉంది.
• ఉష్ణప్రాంతాలు లేదాశీతోష్ణప్రాంతాల లో ఉండిన రెండు వారాల లోపు జ్వరము వచ్చిన ఎవరిలోనైనా రోగనిర్ధారణ పరిగణించబడాలి. డెంగ్యూ జ్వరము మరియు చికున్‌గున్యా ను గుర్తు పట్టడం కష్టము కావచ్చు, డెంగ్యూ లాగా చాలా లక్షణాలను పంచుకునే అదేవిధమైన వైరల్ సంక్రమణం మరియు ప్రపంచపు అదే భాగాలలో సంభవిస్తుంది. మలేరియా, లెప్టోస్పిరోసిస్, టైఫాయిడ్ జ్వరము, మరియు మెనింగోకాక్కల్ వ్యాధి లాంటి, అదే లక్షణాలను కలిగించే ఇతర పరిస్థితులను మినహాయించేందుకు, తరుచు పరిశోధనలు నిర్వహించబడుతుంటాయి.
• ప్రయోగశాల పరిశోధనలలో గుర్తించదగు ప్రారంభిక మార్పు తక్కువ తెల్ల రక్త కణ సంఖ్య, తదుపరి తక్కువ ప్లేట్‌లెట్లు మరియు మెటబాలిక్ అసిడోసిస్ సంభవించవచ్చు. తీవ్రమైన వ్యాధిలో, ప్లాస్మా కారడం హెమోకాంసెంట్రేషన్ (పెరిగే హెమటోక్రిట్ తో సూచించబడిట్లుగా) మరియు హేపోఆల్బూమినేమియా కు దారి తీయవచ్చు.ప్ల్యూరల్ ఎఫ్యూషన్‌లు లేదా ఆస్‌సైట్స్ పెద్దవిగా ఉన్నప్పుడు శారీరక పరీక్ష ద్వారా కనుగొనబడవచ్చు, కాని అల్ట్రాసౌండ్ పై ద్రవం యొక్క ప్రదర్శన డెంగ్యూ షాక్ సిండ్రోమ్ యొక్క ప్రారంభ గుర్తింపులో సహాయపడవచ్చు. అల్ట్రాసౌండ్ యొక్క ఉపయోగము చాలా సెట్టింగులలో అందుబాటు లేమి వల్ల పరిమితం చేయబడింది.

వర్గీకరణము

• ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థయొక్క 2009 వర్గీకరణము డెంగీ జ్వరమును రెండు సమూహాలుగా విభజించింది: అవలక్షణరహితము మరియు తీవ్రము. ఇది 1997 డబ్ల్యుహెచ్ఓ వర్గీకరణమును పునఃస్థాపిస్తుంది, ఇది సరళీకృతం చేయబడవలసి ఉంది ఎందుకంటే అది చాలా పరిమితం చేసేదిగా కనుగొనబడింది, పాత వర్గీకరణము ఇంకనూ విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతున్నా కూడా. 1997 వర్గీకరణము డెంగ్యూను వేరుచేయబడని జ్వరము, డెంగ్యూ జ్వరము, మరియు డెంగ్యూ హెమోర్రేజిక్ జ్వరముగా విభజించింది. డెంగ్యూ హెమోర్రేజిక్ జ్వరము తదుపరి I–IV గ్రేడ్లలో ఉప-విభాగము చేయబడింది. గ్రేడ్ I జ్వరము ఉన్న ఎవరైనా వ్యక్తిలో సులభ కమిలిపోవడం లేదా పాజిటివ్ టార్నికెట్ పరీక్ష కలిగి ఉండటం మాత్రమే, గ్రేడ్ II చర్మము మరియు వేరెక్కడైనా ఆకస్మిక రక్తస్రావము కలిగి ఉండటం, గ్రేడ్ III షాక్ యొక్క క్లనికల్ సాక్ష్యము, మరియు గ్రేడ్ IV రక్త పోటు మరియు నాడి కనుగొనబడ లేనంత తీవ్రమైన షాక్.గ్రేడ్లు III మరియు IV "డెంగ్యూ షాక్ సిండ్రోమ్"గా ఉదహరించబడినవి.

ప్రయోగశాల పరీక్షలు

• మైక్రోబయోలాజికల్ ప్రయోగశాల పరీక్షించడం ద్వారా డెంగ్యూ జ్వరము రోగనిర్ధారణ చేయబడవచ్చు. సెల్ కల్చర్‌లలో వైరస్ వేరుచేయడం, పిసిఆర్ ద్వారా న్యూక్లియిక్ యాసిడ్ గుర్తింపు, వైరల్యాంటిజెన్ గుర్తింపు లేదా నిర్దిష్ట యాంటిబాడీలు (సెరాలజీ) ద్వారా ఇది చేయబడుతుంది. యాంటిజెన్ గుర్తింపు కంటే కూడా వైరస్ వేరు చేయడం మరియు న్యూక్లియిక్ యాసిడ్ గుర్తింపు చాలా ఖచ్చితమైనవి, కాని వాటి అత్యధిక ఖర్చు కారణంగా ఈ పరీక్షలు విస్తృతంగా అందుబాటులో లేవు. అన్ని పరీక్షలు వ్యాధి యొక్క దశలలో నెగటివ్ కావచ్చు. పిసిఆర్ మరియు వైరల్ యాంటిజెన్ గుర్తింపు మొదటి ఏడు రోజులలో చాలా ఖచ్చితమైనవి. ఇన్‌ఫ్లుయెన్జా రోగనిర్ధారణకు కూడా ఉపయోగించబడే ఉపకరణముపై పిసిఆర్ పరీక్ష చేయబడవచ్చు ఇది 2012 లో ప్రవేశ పెట్టబడింది మరియు పిసిఆర్ పరీక్షను మరింత అందుబాటులోకి తెస్తుంది.
• ఈ ప్రయోగశాల పరీక్షలు సెరాలజీ యొక్క మినహాయింపుతో అనారోగ్యము యొక్క తీవ్రమైన దశ కాలంలో కేవలం రోగనిర్ధారణ విలువ కలిగినవి. డెంగీ వైరస్-నిర్దిష్ట యాంటిబాడీల కోసం పరీక్షలు, రకాలు ఐజిజి మరియు ఐజిఎమ్, సంక్రమణం యొక్క తదుపరి దశలలో రోగనిర్ధారణను నిర్ధారించడంలో ఉపయోగకరము. ఐజిజి మరియు ఐజిఎమ్ రెండూ 5–7 రోజుల తరువాత ఉత్పత్తి చేయబడతాయి. ఐజిఎమ్ యొక్క అత్యధిక స్థాయిలు (టైటర్‌లు) ప్రాథమిక సంక్రమణం తరువాత గుర్తించబడతాయి, కాని ఐజిఎమ్ రెండవ మరియు మూడవ దశ సంక్రమణంలలో కూడా ఉత్పత్తి చేయబడతాయి. ప్రాథమిక సంక్రమణం తరువాత ఐడిఎమ్ 30–90 రోజులు గుర్తించబడనిదిగా అవుతుంది, కాని ప్రారంభము తరువాత తిరిగి-సంక్రమణాలు ఉంటాయి. ఐజిజి, వ్యత్యాసముతో, 60 సంవత్సరాలు మరియు తరువాత గుర్తించదగినదిగా ఉండిపోతుంది, లక్షణాల గైర్హాజరులో, గత సంక్రమణం యొక్క ఉపయోగమైన సూచిక. ప్రాథమిక సంక్రమణం తర్వాత ఐజిజి 14–21 రోజుల తర్వాత రక్తములో శిఖర స్థాయిలకు చేరుకుంటుంది. అటు తరువాత తిరిగి-సంక్రమణంలలో, స్థాయిలు త్వరగా శిఖరము చేరుకుంటాయి మరియు టైటర్స్ సాధారణంగా అత్యధికంగా ఉంటాయి. వైరస్ యొక్క సంక్రమించే సెరోరకముకు ఐజిజి మరియు ఐజిఎమ్ రెండు రక్షణ రోగనిరోధక శక్తిని అందిస్తాయి. ప్రయోగశాల పరీక్షలో ఎల్లో జ్వరము వైరస్ లాంటి, ఇతర ఫ్లావివైరస్‌తో ఐజిజి మరియు ఐజిఎమ్ యాంటిబాడీలు క్రాస్-ప్రతిచర్య చేయగలవు, ఇవి సెరాలజీ యొక్క అర్థమును కష్టము చేయగలవు. 14 రోజుల తరువాత రక్త నమూనాలు సేకరించబడి మరియు నిర్దిష్ట ఐజిజి యొక్క స్థాయిలలో నాలుగింతల కంటే ఎక్కువ పెరుగుదల గుర్తించబడితే తప్ప ఐజిజి యొక్క గుర్తింపు మాత్రము రోగనిర్ధారణగా పరిగణించబడదు. లక్షణాలు గల వ్యక్తిలో, ఐజిఎమ్ యొక్క గుర్తింపు రోగనిర్ధారణగా పరిగణించబడింది.

ఎపిడెమియాలజీ

2006లో డెంగ్యూ పంపిణీ.

Red: స్థానిక డెంగ్యూ మరియు ఏఇ. ఏజిప్టి

Aqua: కేవలం ఏఇ. ఏజిప్టి

• డెంగ్యూ గల చాలా మంది ఎటువంటి కొనసాగే సమస్యలు లేకుండా కోలుకుంటారు. మరణాల సంఖ్య చికిత్స లేకుండా 1–5%, మరియు తగినంత చికిత్సతో 1% కన్నా తక్కువ; అయినప్పటికి తీవ్రమైన వ్యాధి మరణాల సంఖ్యను 26% చేస్తుంది. డెంగ్యూ 110 కంటే ఎక్కువ దేశాలలో స్థానికం. అది ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రతి ఏటా 5 నుంచి 10 కోట్ల మంది ప్రజలను సంక్రమితం చేస్తుంది, ఐదు లక్షల మందిని ఆసుపత్రిపాలు చేస్తుంది,మరియు సుమారు 12,500–25,000 మరణాలకు దారితీస్తుంది.
• ఆర్థ్రోపాడ్‌ల వల్ల సోకే అత్యంత్ సాధారణ వైరల్ వ్యాధి, డెంగ్యూ యొక్క వ్యాధి భారము పదిలక్షల మంది జనాభాలో 1600 వైకల్యం-సర్దుబాటు చేయబడిన జీవిత సంవత్సరములుగా అంచనా వేయబడింది, ఇది ట్యూబర్‌కులోసిస్ లాంటి ఉష్ణప్రదేశ మరియు ఇతర బాల్యదశ వ్యాధులకు సమానమైనది. ఉష్ణప్రదేశ వ్యాధిగా మలేరియా ప్రాముఖ్యత తరువాత రెండవ దానిగా మాత్రమే డెంగ్యూ భావించబడుతుంది, అయినప్పటికి ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ పదహారు నిర్లక్ష్యంచేయబడిన ఉష్ణప్రదేశ వ్యాధుల లో డంగ్యూను ఒకటిగా లెక్కిస్తుంది.
• డెంగ్యూ యొక్క సంఘటన 1960 మరియు 2010 మధ్య 30 రెట్లు పెరిగింది. ఈ పెరుగుదల పట్టణీకరణ, జనాభా పెరుగుదల, పెరిగిన అంతర్జాతీయ ప్రయాణము, మరియు భూమి వేడెక్కడం యొక్క కలయిక వల్ల నమ్మబడినది. ఆసియా మరియు పసిఫిక్ నుంచి స్థానిక ప్రాంతాలలో నివసిస్తున్న మొత్తం 25 లక్షల మంది ప్రజలలో 70%తో భూమధ్యరేఖ చుట్టూ భౌగోళిక పంపిణీ ఉంది. యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లో, స్థానిక ప్రాంతం నుంచి జ్వరముతో తిరిగి వచ్చే వారిలో డెంగ్యూ రేటు 2.9–8.0% ఉంది, మరియు ఈ సముదాయంలో రోగనిర్ధారణ కాబడే మలేరియా తరువాత రెండవ అత్యంత సాధారణ సంక్రమణం ఇది.
• 2003 వరకు, డెంగ్యూ ఒక సంభావ్య బయోటెర్రరిసమ్ ఏజెంట్‌గా వర్గీకరించబడింది, కాని అటుపిమ్మట నివేదికలు ఈ వర్గీకరణను తొలగించాయి ఎందుకంటే అది బదిలీ అయ్యేందుకు చాలా కష్టంగా భావించబడింది మరియు సాపేక్షముగా తక్కువ ప్రమాణము ప్రజలలో మాత్రమే హెమోర్రేజిక్ జ్వరము కలిగించింది.
• చాల ఆర్బోవైరస్‌ల లాగా, డెంగ్యూ వైరస్ ప్రకృతిలో చక్రాలలో నిర్వహించబడుతున్నది ఇందులో రక్తము-పీల్చే వాహకాలు మరియు వర్టీబ్రేట్ ఆతిథేయిల ప్రమేయము ఉన్నది. ఏ. ఏజెప్టి జాతులు కాకుండా—ఆడఏడెస్ దోమల నుంచి—వాటి సంతతికి మరియు దిగువ వానరాలకు ప్రసారం ద్వారా ఆగ్నేయ ఆసియా మరియు ఆఫ్రికా అడవులలో వైరస్‌లు నిర్వహించబడుతున్నాయి. గ్రామీణ వాతావరణాలలో ఏ. ఏజెప్టి మరియు ఏ. ఆల్బోపిక్టస్ లాంటి ఏడెస్ యొక్క ఇతర జాతుల ద్వారా మానవులకు వైరస్ ప్రసరించబడుతుంది. పట్టణములు మరియు నగరాలలో, వైరస్ ప్రాథమికంగా ఏ. ఏజిప్టి ద్వారా మానవులకు ప్రసరించబడుతుంది, ఇది అధికంగా అలవాటుపడింది. అన్ని వాతావరణాలలో సంక్రమిత దిగువ వానరాలు లేదా మానవులు సంచరించే డెంగ్యూ వైరస్‌లను అధికంగా పెంచుతారు. ఇది పెంచడముగా పిలవబడుతుంది. మానవుల యొక్క సంక్రమణాలకు పట్టణ చక్రము అత్యంత ముఖ్యమైనది మరియు డెంగ్యూ సంక్రమణాలు ప్రథమికంగా పట్టణము మరియు నగరాలకు పరిమితమైనాయి. ఇటీవలి దశాబ్దాలలో, స్థానిక ప్రాంతాలలో గ్రామాలు, పట్టణాలు మరియు నగరాల విస్తరణ, మరియు మానవుల పెరిగిన గమనశీలత అంటురోగాలు మరియు సంచరించే వైరస్‌ల సంఖ్యను పెంచింది. డెంగ్యూ జ్వరము, ఒకప్పుడు ఆగ్నేయ ఆసియాకు పరిమితమైనది, ఇప్పుడు దక్షిణ చైనాకు, పసిఫిక్ మహాసముద్రము మరియు అమెరికాలోని దేశాలకు వ్యాప్తించింది, మరియు ఐరోపాకు బెదిరింపును సవాలు చేయగలదు.

చరిత్ర

• సంభావ్య డెంగ్యూ జ్వరము కేసు యొక్క మొదటి రికార్డు జిన్ రాజవంశం (265–420 ఎడి) నుంచి చైనీస్ మెడికల్ ఎన్‌సైక్లోపీడియాలో ఉన్నది ఇది ఎగిరే కీటకాలతో కూడుకొని ఉన్న"విషపూరిత నీరు" కు ఉదహరించబడింది.17వ శతాబ్దంలో అంటురోగాల యొక్క వివరణలు ఉన్నాయి, కానీ డెంగ్యూ అంటురోగాల యొక్క అత్యంత సంభావ్య ప్రారంభ నివేదికలు 1779 మరియు 1780 నుంచి ఉన్నాయి, ఒక అంటురోగము ఆసియా, ఆఫ్రికా, మరియు ఉత్తర అమెరికాను ఊడ్చివేసింది. ఆ సమయం నుంచి 1940 వరకు, అంటురోగాలు అంత తరుచుగా లేవు. 1906 లో, ఏడెస్ దోమల ద్వారా ప్రసారం నిర్ధారించబడింది, మరియు 1907 లో వైరస్ వల్ల కలిగినదిగా చూపించబడిన రెండవ వ్యాధి (ఎల్లో జ్వరము తరువాత) డెంగ్యూ.జాన్ బుర్టన్ క్లెలాండ్ మరియు జోసెఫ్ ఫ్రాంక్లిన్ సైలర్ ద్వారా తదుపరి పరిశోధనలు డెంగ్యూ ప్రసారం యొక్క ప్రాథమిక అవగాహనను పూర్తి చేశాయి.
• రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో మరియు తరువాత డెంగ్యూ యొక్క గుర్తించదగిన వ్యాప్తి జీవావరణ విచ్ఛేదమునకు ఆరోపించబడింది. కొత్త ప్రాంతాలకు వ్యాధి యొక్క విభిన్న సెరోరకాల యొక్క వ్యాప్తి, మరియు డెంగ్యూ హెమోర్రేజిక్ జ్వరము యొక్క ఆవిర్భావమునకు అదే ధరణులు కూడా దారితీశాయి. వ్యాధి యొక్క ఈ తీవ్రమైన రూపం 1953 లో ఫిలిప్పైన్స్ లో మొదట నివేదించబడింది; 1970 నాటికి, అది శిశు మరణాల యొక్క ప్రధాన కారణమైంది మరియు పసిఫిక్ మరియు అమెరికాలో ఆవర్భవించింది. 1981 లో మధ్య మరియు దక్షిణ అమెరికాలో డెంగ్యూ హెమోర్రేజిక్ జ్వరము మరియు డెంగ్యూ షాక్ సిండ్రోమ్ మొదట గుర్తించబడింది, చాలా సంవత్సరాల ముందు డిఇఎన్‌వి-1 తో గతంలో సంక్రమణం పొందిన ప్రజలచే డిఇఎన్‌వి-2 సంగ్రహించబడింది.

డెంగూ జ్వరం

ఈ వ్యాధి కారక క్రిమి ఆర్బోవైరసం జాతికి చెందినది. ఈ వైరస్ అతి సూక్ష్మమైనది. కంటికి కనిపించదు. ఈ వైరస్ ఏయిడిస్ ఈజిప్టి జాతి దోమద్వారా రోగగ్రస్తుల నుండి ఆరోగ్య వంతులకు సంక్రమించును. ఈ దోమను టైగర్ దోమ అనికూడా అంటారు. ఈ దోమలు సాధారణంగా పగటి పూటే కుడతాయి. ఈ దోమలు కుట్టిన తర్వాత 5 నుండి 8 రోజులలో వ్యాధి లక్షణాలు కన్పించును.

1. డెంగూ వ్యాధి లక్షణాలు
   1. ఉన్నట్టుండి జ్వరం ఉధృతంగా వస్తుంది.
   2. తలనొప్పి అధికంగా నుండును, ఎక్కువగా నొసటిపై తలనొప్పి కల్గుట
   3. కంటిలోపల నొప్పి వచ్చి కంటి కదలికలను తగ్గించుట, కన్ను కదిలినప్పుడు నొప్పి ఎక్కువ అవుతుంది.
   4. కండరాలు, కీళ్ళ నొప్పి కల్గుట
   5. వాంతి అగునట్లు భ్రాంతి కల్గుట
   6. నోరు ఎండిపోవును, ఎక్కువ దాహముండును

పై లక్షణాలు కలిగి ఉన్నచో వెంటనే మీ సమీపములో గల ఆసుపత్రినందు చూపించుకొని వ్యాధి నివారణ కొరకు చికిత్స పొందగలరు. ఈ వ్యాధికి ప్రత్యేకమైన చికిత్స అంటూ ఏదీ లేదు. కావున ప్రజలు వెంటనే స్పందించి జ్వర తీవ్రతను గుర్తించి పై తెలిపిన లక్షణాల నివారణ కొరకు వెంటనే తగిన చికిత్స పొందగలరు. ఈ విషయం సంబంధిత ఆరోగ్య శాఖాధికారులకు వెంటనే తెలియజేయాలి.

1. వ్యాధి వ్యాపించే విధానము
   1. ఈ వ్యాధి ఒక రకమైన ఆర్బోవైరస్ వలన సంక్రమిస్తుంది.
   2. ఈ వ్యాధి ఒకరి నుండి మరొకరికి ఏడిస్ ఈజిప్టై అనే దోమ కాటు వలన వ్యాప్తి అవుతుంది.
   3. ఈ దోమలు పగలే కుడతాయి.
   4. మన ఇంటి పరిసరాలలో నీరు నిలుచుటకు ఆవకాశం వుండి, ఆ నీరు కనీసము వారం రోజులు నిల్వ ఉన్నచో, ఈ రకమైన దోమలు వృద్ధి చెందుతాయి.
   5. ఈ దోమలు గ్రుడ్డు పెట్టి పెరుగుటకు ఈ క్రింద తెలిపిన వస్తువులు / పరిసరాలు అనుకూలమైనవి.

ఎయిర్ కూలర్స్, రిఫ్రిజిరేటర్లో గల డ్రిప్ ఫ్యాన్, పూలకుండీల క్రింద గల సాసర్లు, బయట పెట్టిన టైర్లు, మూతలు పెట్టని నీరు నిల్వచేసే తొట్టిలు, కుండీలు, ఫౌంటెన్స్, ఖాళీ డ్రమ్ములు, సన్ షేడ్స్ పై నిల్చిన వాన నీరు, బిల్డింగ్ ల పైన నిల్చిన వాన నీరు.

1. ఇతర పనికిరాని, పగిలిపోయిన వస్తువులు
2. ఈ దోమ ఇంటిలో గల చీకటి ప్రదేశాలలో నివసిస్తుంటుంది.
3. వాడకుండా వదిలి వేసిన పచ్చడి రోళ్ళు
4. ఫ్లవర్ వాజ్, కొబ్బరి చిప్పలు, పగిలిన సీసాలు, పగిలిపోయిన కప్పులు, చెట్టు తొర్రలు మొదలైనవి.

ఎ) దోమల నివాసాలను తొలగించుట :
నీరు నిల్వను, పనికిరాని కూలర్లను, టైర్లు, పాత్రలు, డ్రమ్ములు, పూలకుండీలు ఇతరత్రా కనీస అవసరాలకు ఉంచుకొని పనికిరాని వాటిని తీసివేయవలెను, ఇండ్లలోని మరియు వెలుపల నీటి నిల్వలను పారబోయవలెను. నీటి ట్యాంకునకు మూతలుంచవలెను. నీటి నిల్వలు గల వాటిని వారానికి ఒకసారి ఖాళీ చేయించుచూ వారంలో ఒక రోజు డ్రైడే (Dry Day) విధానము తప్పక పాటించుచూ రావలెను. అదే విధముగా జనావాసములందు సంఘీభావముతో పై కార్యక్రమములను పాటింపచేయవలెను.
బి) వ్యక్తిగత జాగ్రత్తలు :
దోమతెరలు, నివారణ మందులు వాడి దోమ కాటు నుండి విముక్తి పొందవచ్చును. పొడుగు ప్యాంట్లు, పొడుగు చేతులు గల చొక్కాలు ధరించవలెను. అన్ని భాగాలు రక్షణ కలిగే విధంగా వేసుకోవాలి.
పిల్లలకు శరీర భాగాలు పూర్తిగా కప్పబడునట్లు దుస్తులు వేయవలెను. కావున ప్రజలందరూ పైన తెలిపిన సూచనలు పాటించి డెంగూ వ్యాధిని అరికట్టుటలో సహకరించగలరు.
గమనిక :
స్వంత చికిత్స చేయకూడదు. ఆస్ప్రిన్, బ్రూఫెన్, కాంబిఫ్లామ్ మరియు అనాలజిన్ లాంటి మాత్రలు తీసుకోకూడదు.

దోమల నివారణకు మనమందరం కలిపికట్టుగా పోరాటం సాగిద్దాం.

వ్యుత్పత్తి

• "డెంగ్యూ" పదము యొక్క ప్రారంభములు స్పష్టంగా లేవు, కాని ఒక సిద్ధాంతం ఏమిటంటే అది స్వహైలి పదము కా-డింగా పెపో నుంచి పుట్టినదని, వ్యాధి చెడు ఆత్మ చే కలుగజేయబడిందని ఇది వివరిస్తుంది. స్వహైలి పదము డింగా స్పానిష్ పదము డెంగ్యూ లో తన ప్రారంభమును బహుశా కలిగి ఉండవచ్చు, దీని అర్థము సున్నితమైన లేదా జాగ్రత్త, ఇది డెంగ్యూ జ్వరము యొక్క ఎముక నొప్పితో బాధపడుతున్న వ్యక్తి యక్క గమనమును వర్ణించగలదు. ఏదిఏమైనా, అదేవిధంగా-ధ్వనించే స్వహైలీ నుంచి పుట్టిన స్పానిష్ పదమును ఉపయోగించుట సాధ్యము. డెంగ్యూని సంగ్రహించుకున్న వెస్టిండీస్‌లోని బానిసలు డాండీ యొక్క గమనము మరియు రీతిని కలిగి ఉన్నట్లుగా చెప్పబడతారు, మరియు వ్యాధి "డాండీ జ్వరము" గా పిలవబడుతుంది.
• "బ్రేక్-బోన్ జ్వరము" అనే పదము ఫిలడెల్ఫియా లోని 1780 అంటురోగము యొక్క 1789 నివేదికలో ఫౌండింగ్ ఫాదర్బెంజమిన్ రష్ మరియు ఫిజీషియన్‌చే మొదట ఉపయోగించబడింది. నివేదికలో ప్రాథమికంగా అత్యంత మర్యాద పదము "బిలియోస్ రెమిట్టింగ్ జ్వరము"ను అతను ఉపయోగిస్తాడు. డెంగ్యూ జ్వరము అనే పదము 1828 తరువాత మాత్రమే సాధారణ వాడకంలోకి వచ్చింది. ఇతర చారిత్రక పదాలు "బ్రేక్‌హార్ట్ జ్వరము" మరియు "ల డెంగ్యూ" కలిగి ఉన్నాయి. తీవ్రమైన వ్యాధి కోసం పదాలు "ఇన్‌ఫెక్షియస్ థ్రాంబోసైటోపేనియా పర్ప్యూర" మరియు "ఫిలిప్పైన్", "థాయ్", లేదా "సింగపూర్ హెమోర్రేజిక్ జ్వరము" కలగి ఉన్నాయి.

పరిశోధన

• రోగవాహక నియంత్రణ ప్రయత్నములో భాగంగా, బ్రెజిల్‌లో, బ్రసీలియా జిల్లా యొక్క లగో నార్ట్ లోని ఒక కృత్రిమ సరస్సు లోకి పి. రెటిక్యులాట ఫ్రై వదులుతున్నటువంటి ప్రజారోగ్య అధికారులు.
• డెంగ్యూ నివారణ మరియు చికిత్స కోసం పరిశోధన ప్రయత్నాలు రోగవాహక నియంత్రణ, టీకా అభివృద్ధి, మరియు యాంటీవైరల్ ఔషధములు యొక్క వివిధ మార్గాలను కలిగి ఉన్నాయి.
• రోగవాహక నియంత్రణకు సంబంధించి, దోమల లార్వేను తినేందుకు నిలిచిఉన్న నీటిలో గుప్పి (పోసీలియా రెటిక్యులాటా) లేదా కోపెపాడ్స్ ఉంచడంతో కలుపుకొని కొంత విజయంతో దోమల సంఖ్యను తగ్గించేందుకు చలా నవీన పద్ధతులు ఉపయోగించబడినవి. వోల్బాచియాప్రజాతి యొక్క బ్యాక్టీరియాతో దోమల జనాభాను సంక్రమితం చేసేందుకు ప్రయత్నాలు కొనసాగుతున్నాయి, ఇది డెంగ్యూ వైరస్‌కు దోమలు పాక్షికంగా తట్టుకునేలా చేస్తుంది.
• అన్ని నాలుగు సెరోరకాలను కవర్ చేసేందుకు డెంగ్యూ టీకాపై కొనసాగుతున్న కార్యక్రమాలు పనిచేస్తున్నాయి. యాంటిబాడీ-ఆధారిత పెరుగుదల ద్వారా తీవ్రమైన వ్యాధి యొక్క ప్రమాదావకాశమును టీకా పెంచగలదని ఒక చింత ఉన్నది. ఆదర్శమైన టీకా ఒకటి లేదా రెండు ఇంజెక్షన్ల తరువాత సురక్షితం, ప్రభావవంతం, అన్ని సెరోరకాలను కవర్ చేస్తుంది, ఎడిఇకి తోడ్పడదు, సులభంగా రవాణా చేయదగినది మరియు భద్రపరచదగినది, మరియు భరించగలిగినది మరియు పొదుపైనది రెండు. 2009 నాటికి, చాలా టీకాలు పరీక్షలు జరపబడుతూ ఉన్నాయి. 2015 నాటికి మొదటి ఉత్పాదనలు వాణిజ్యపరంగా అందుబాటులోకి వస్తాయని ఆశించబడుతున్నది.
• డెంగ్యూ కోసం ఒక టీకాను అభివృద్ధి చేసేందుకు పని మరియు ఏడెస్ దోమ యొక్క వ్యాప్తిని నియంత్రించేందుకు ప్రయత్నాలు కాకుండా, డెంగ్యూ జ్వరము యొక్క దాడులను చికిత్స చేసేందుకు మరియు తీవ్రమైన అవలక్షణాలను నివారించేందుకు ఉపయోగించబడే యాంటివైరల్ ఔషధములను అభివృద్ధి చేసేందుకు ప్రయత్నాలు కొనసాగుతున్నవి.వైరల్ ప్రోటీన్ల యొక్క నిర్మాణ క్రమంను కనుగొనడము ప్రభావవంతమైన ఔషధాల అభివృద్ధిలో సహాయపడగలదు. వివిధ నిజమనిపించే లక్ష్యాలు ఉన్నాయి. మొదటి ప్రవేశము వైరల్ ఆర్ఎన్ఎ-ఆధారిత ఆర్ఎన్ఎ పాలీమెరేస్ (ఎన్ఎస్5 చే కోడ్ చేయబడింది) యొక్క నిషేధము, న్యూక్లియోసైడ్ అనలాగ్‌లతో, వైరల్ జెనెటిక్ సామగ్రిని నకలు చేస్తుంది. రెండవది, వైరల్ ప్రోటీన్లను స్ల్పైసెస్ చేసే, వైరల్ ప్రొటీస్ (ఎన్ఎస్5 చే కోడ్ చేయబడింది) యొక్క నిర్దిష్ట నిషేధముల ను అభివృద్ధి చేసేందుకు సాధ్యము కావచ్చు. చివరగా, కణాలలోకి ప్రవేశించే వైరస్‌ను నిలిపివేసే, ప్రవేశ నిషేధములను, లేదా వైరల్ రెప్లికేషన్ కోసం అవసరమయ్యే, 5′ క్యాపింగ్ ప్రక్రియ యొక్క నిషేధములను అభివృద్ధి చేయడం సాధ్యం కావచ్చు.

విషయ రచన భాగస్వామి :వందనం మద్దు

ఆధారము : వైద్య, ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం మరియు వికీపీడియా