ప్రధాన మంత్రి ఉజ్వల యోజన
ప్రధాన మంత్రి ఉజ్వల యోజన దారిద్య్ర రేఖకు (బీపీఎల్) దిగువన ఉన్న కుటుంబాలకు చెందిన మహిళలకు ఉచితం ఎల్పిజి కనెక్షన్లను కల్పించడానికి పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువుల మంత్రిత్వ శాఖ ప్రవేశపెట్టిన పథకం.
దీని అవసరము
భారతదేశంలో, పేదలకు వంట గ్యాస్ (ఎల్పిజి) పరిమితంగా లభిస్తుంది. ఎల్పిజి సిలిండర్లు ఎక్కువగా నగరాలలో మరియు పట్టణ ప్రాంతాల్లోని మధ్యతరగతి మరియు సంపన్న గృహాల్లో వ్యాపించి ఉన్నాయి. కానీ శిలాజ ఇంధనాల ఆధారంగా చేసే వంటకు సంబంధించి తీవ్రమైన ఆరోగ్య ప్రమాదాలు ఉన్నాయి. WHO అంచనా ప్రకారము, భారతదేశంలో సుమారు 5 లక్షల మరణాలు ఈ రకమైన ఇందనాల వలన జరుగుతున్నాయి. గుండె జబ్బులు, స్ట్రోక్, క్రానిక్ అబ్ స్ట్రక్టివ్ పల్మనరీ జబ్బు మరియు ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ వంటి అంటువ్యాదులు కాని వ్యాధుల కారణంగా ఈ అకాల మరణాలు సంభవిస్తున్నాయి. ఇంటిలోపలి వాయు కాలుష్యం కూడా చిన్నారుల్లో తీవ్రమైన శ్వాసకోశ వ్యాధులకు కారణం అవుతుంది. నిపుణుల అభిప్రాయం ప్రకారం, వంటగదిలో ఒక తెరిచిన (పొగ) పొయ్యి ఒక గంటకు 400 సిగరెట్లు కాల్చిన ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.
బిపిఎల్ కుటుంబాలకు ఎల్పిజి కనెక్షన్లు అందించడం వలన దేశంలో వంట గ్యాస్ సార్వత్రిక వ్యాప్తి జరుగుతుంది. ఈ నిర్ణయం మహిళలకు శక్తిని కల్పిస్తుంది మరియు వారి ఆరోగ్యాన్ని రక్షిస్తుంది. అలాగే ఇది వంట పనిని మరియు వంట సమయాన్ని తగ్గిస్తుంది. గ్రామీణ యువతకు వంటగ్యాస్ సరఫరా గొలుసుతో ఇది ఉపాధిని కల్పిస్తుంది.
టార్గెట్ లబ్దిదారులు
ఈ పథకం కింద ఐదు కోట్ల ఎల్పిజి కనెక్షన్లు బిపిఎల్ కుటుంబాలకు అందించవలసి ఉంటుంది. బిపిఎల్ కుటుంబాలను రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలను మరియు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలను సంప్రదించి గర్తిస్తారు.
సామాజిక ఆర్థిక కుల గణన (ఎస్ఇసిసి) 2011 (రూరల్) డేటాబేస్ ప్రకారం కనీసం ఒక లేమితో బాధ పడుతున్న ఒక వ్యక్తి/గృహం బిపీఎల్ కిందకు వస్తారు. పట్టణ పేదలను గుర్తించేందుకు, ప్రత్యేక సూచనలను జారీ అవుతాయి.
లబ్ధిదారుల ఎంపిక బిపిఎల్ కుటుంబాల నుంచి మాత్రమే అయినా ఎస్సీ/ఎస్టీ మరియు సమాజంలోని బలహీన వర్గాలకు ప్రాధాన్యత కల్పిస్తారు. బిపిఎల్ కుటుంబాలకు కొత్త కనెక్షన్లు కల్పిస్తున్నప్పుడు జవనరి ఒకటి, 2016 నాటికి తక్కువ ఎల్పిజి కవరేజ్ (జాతీయ సగటుతో పోల్చితే) కలిగిన రాష్ట్రాలకు ప్రాధాన్యత కల్పిస్తారు.
ఈ పథకం కింద ఎల్పిజి కనెక్షన్ విడుదల బిపిఎల్ కుటుంబాలకు చెందిన మహిళల పేరుపై ఉంటుంది.
పథకం వ్యవధి
దేశం అంతటా పథకం మూడు సంవత్సరాలు అమలు అవుతుంది, అవి, FY 2016-17, 2017-18 మరియు 2018-19.
పౌరులకు ప్రయోజనాలు
ఈ పథకం కింద ఐదు కోట్ల ఎల్పిజి కనెక్షన్లను బిపిఎల్ కుటుంబాలకు అందిస్తారు. బిపిఎల్ కుటుంబాలకు ప్రతి ఎల్పిజి కనెక్షన్ కోసం రూ.1600 ఆర్థిక మద్దతు ఈ పథకం ద్వారా అందిస్తారు. కనెక్షనుకు 1600 చొప్పున పరిపాలనా వ్యయాన్ని సిలిండర్, ఒత్తిడి నియంత్రకం, బుక్లెట్, భద్రత గొట్టం, మొదలైనవాటి కోసం ప్రభుత్వం భరిస్తుంది.
ఈ పథకం అమలు విధివిధానాలను
- ఎల్పిజీ గ్యాసు లేని బిపిఎల్ కింద వచ్చే మహిళ కొత్త ఎల్పిజి కనెక్షన్ కోసం LPG పంపిణీదారునికి అప్లికేషను (సూచించిన ఫార్మాట్లో) ఇవ్వాలి.
- అప్లికేషన్ సమర్పించే సమయంలో, స్త్రీ చిరునామా, జన్ ధన్/బ్యాంక్ ఖాతా మరియు ఆధార్ సంఖ్య వివరాలు సమర్పించాలి (ఆధార్ నంబరు అందుబాటులో లేకపోతే, బిపిఎల్ గృహ స్త్రీకి యుఐడిఎఐ తో ఆధార్ నంబరు జారీ అయ్యేలా చూడాలి ).
- ఎస్ఇసిసి- 2011 డేటాబేస్ ఆధారంగా వారి బిపిఎల్ స్థితిని ఎల్పిజి ఫీల్డ్ అధికారులు తెలుసుకుంటారు. వారి వివరాలు సరైనవే అని తెలుసుకున్న తర్వాత OMC వెబ్ పోర్టలో లాగిన్/పాస్వర్డ్ ద్వారా వివరాలను (పేరు, చిరునామా మొదలైనవి) నమోదు చేస్తారు.
- OMCలు ఎలక్ట్రానిగ్గా డి-డుప్లికేషను ప్రక్రియచేస్తాయి. మరియు కొత్త కనెక్షను జాగ్రత్తగా ఇవ్వడానికి ఇతర చర్యలు చేపడతాయి.
- పైన చెప్పిన వివిధ దశలు పూర్తయిన తర్వాత అర్హతకల లబ్ధిదారులకు OMC కనెక్షన్ జారీ చేస్తుంది.
- కనెక్షన్ ఖర్చు ప్రభుత్వం భరించినా, వంట స్టవ్ మరియు మొదటి రిఫిల్ ఖర్చులను EMIల, అవసరమైతే, ద్వారా కట్టుకొనే అవకాశాన్ని OMC మహిళకు కల్పిస్తుంది. EMIను ప్రతి రీఫిల్ సమయంలోని సబ్సిడీ మొత్తం నుండి OMCలు జమచేసుకుంటాయి; రాష్ట్ర ప్రభుత్వం లేదా ఒక స్వచ్ఛంద సంస్థలు లేదా ఒక వ్యక్తి స్టవ్ మరియు/లేదా మొదటి రీఫిల్ ఖర్చుకు సహాయ పడాలనుకుంటే, వారు OMCతో సమన్వయం కావాలి. అయితే, ఇది మొత్తం PMUY పథకం కింద ఉండాలి. ఏ ఇతర స్కీమ్ పేరును/ట్యాగ్లైనును పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ అనుమతి (MoP & NG) లేకుండా అనుమతించరు.
- OMCలు బిపిఎల్ కుటుంబాలకు కనెక్షన్ల విడుదల కోసం వివిధ ప్రదేశాల్లో మేళాలు నిర్వహిస్తాయి. ఇది ప్రజా ప్రతినిధులు మరియు ఆప్రాంత ప్రముఖ వ్యక్తుల సమక్షంలో జరుగుతుంది
- ఈ పథకం వివిధ రకాల సిలిండర్ల పరిమాణాలను బిపిఎల్ కుటుంబాలకు అక్కడి పరిస్థితుల ప్రకారం (14.2 కిలోలు 5 కిలోలు మొదలైనవి) అందిస్తుంది.
మూలం : పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ